اعتراضات دانشجویان در بنگلادش به سهمیه بندی جانبازان جنگ

رسول سلیمی: هزاران دانشجوی بنگلادشی مسلح به چوب و سنگ از روز پنجشنبه با نیروهای مسلح پلیس درگیر شده و اعتراضات خیابانی را وارد مرحله جدیدی از خشونت کردند. اعتراضات از دانشگاه داکا پایتخت این کشور آغاز شد و بعدا به سایر دانشگاه ها و شهرهای بنگلادش تسری پیدا کرد تا آنجا که تجمعات خیابانی به مسدود شدن راه آهن و جاده ها منجر شد.

به گزارش رسانه های محلی، پس از آنکه تظاهرکنندگان دانشجو، مقر تلویزیون دولتی بنگلادش (BTV) را به آتش کشیدند، معترضان خواستار تعطیلی سراسری شد و یک چالش بزرگ را برای دولت نخست وزیر شیخ حسینه رغم زدند. گزارش ها نشان می دهد خدمات تلفن همراه و اینترنت در این کشور قطع شده، مدارس و دانشگاه ها تعطیلی شدند و نیروهای امنیتی برای فرونشاندن ناآرامی ها، با سلاح های سنگین در خیابان ها مستقر شدند. در همین راستا گروه های حقوق بشری مقامات بنگلادشی را به استفاده غیرقانونی از زور علیه معترضان متهم می کنند.

گزارش های ضدونقیض و غیررسمی حکایت از آن دارد که در جریان ناآرامی های بنگلادش، ۱۱ کشته و بیش از ۵۰۰ نفر زخمی شدند. به دنبال این ناآرامی‌ها پلیس از گاز اشک آور استفاده کرد، خودروهای زرهی وارد تعدادی از مناطق شدند و اینترنت موبایل نیز در شهر قطع شد. رویترز گزارش داد، این ناآرامی سراسری که به دلیل بیکاری گسترده در میان جوانان بنگلادشی رخ می‌دهد تا کنون دست کم ۱۶ کشته بر جای گذاشته است. به گفته این خبرگزاری شاهدان عینی اعلام کردند صدها نفر دیگر بر اثر پرتاب گاز اشک‌آور و گلوله‌های لاستیکی پلیس زخمی شدند.

خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داده، اعتراضات دانشجویی در بنگلادش که در واکنش به نظام سهمیه‌بندی در این کشور آغاز شده، در نتیجه مداخله پلیس برای سرکوب اعتراضات تاکنون دست کم ۳۲ نفر کشته شدند. معترضان به مقر رادیو و تلویزیون این کشور حمله کرده و آن را به محاصره خود در آورده اند. بسیاری از کارمندان این مراکز در دفاتر خود گرفتار شده اند.

در همین حال، فاروق حسین، سخنگوی نیروی پلیس پایتخت به خبرگزاری فرانسه گفته: «حدود ۱۰۰ پلیس در درگیری های دیروز زخمی شدند. ” حدود ۵۰ غرفه پلیس به اتش کشیده شد.» چه آنکه هزاران دانشجوی بنگلادشی مسلح به چوب و سنگ با نیروهای مسلح پلیس درگیر شده و اعتراضات بنگلادش وارد مرحله جدیدی از خشونت شده است.

معترضان می گویند سیستم سهمیه بندی استخدام های دولتی تبعیض آمیز است و به نفع حامیان حزب حاکم نخست وزیر حسینه است. آنها خواستار استخدام بر اساس شایستگی هستند. معترضان خواستار لغو قانون سهمیه بندی برای مشاغل دولتی هستند. براساس این قانون، اعضای خانواده مشارکت کننده در جنگ استقلال بنگلادش از پاکستان، ۳۰ درصد از استخدام مشاغل دولتی را به خود اختصاص می‌دهند.

انیسول حق، وزیر قانون بنگلادش می‌گوید که دولت مایل است با معترضان گفتگو کند، اما آنها نپذیرفتند و گفتند که «مذاکره و گشودن آتش با هم امکانپذیر نیست». از سوی دیگر، ناهید اسلام، هماهنگ کننده تظاهرات به رویترز گفته: «ما نمی‌توانیم اجساد کشته شدگان را زیر پا بگذاریم تا گفتگو کنیم. پیشنهاد مذاکرات بین دو طرف می‌توانست زودتر انجام شود». مقامات از روز چهارشنبه تمام دانشگاه‌های دولتی و خصوصی را تعطیل کرده و پلیس ضد شورش و نیروهای شبه‌نظامی گارد مرزی را برای حفظ نظم به محوطه دانشگاه‌ها فرستادند. دادگاه عالی بنگلادش در هفتم اوت (۱۷ مرداد) به درخواست تجدید نظر در خصوص قانون مشاغل دولتی رسیدگی خواهد کرد. شیخ حسینه، نخست وزیر بنگلادش از معترضان خواسته تا آن زمان صبور باشند.

اعتراضات در بنگلادش از چند هفته پیش آغاز شده است. این اعتراضات به انحصار ۵۶ درصد از شغل‌های دولتی برای یک بخش خاص آغاز شده است. بر اساس این سهمیه بندی ۳۰ درصد از این شغل‌ها به افرادی می رسد که در جنگ استقلال بنگلادش از پاکستان شرکت داشته اند. ۱۰ درصد از این پست ها به مناطق کم برخوردار و ۵ درصد به ساکنان اصلی بنگلادش و ۱ درصد به افراد معلول اختصاص می‌یابد. در نتیجه، تنها ۴۴ درصد از دانشجویانی جویای کار می‌توانند بر اساس شایستگی موقعیت‌های شغلی به دست آورند که همین مساله باعث نارضایتی بخش بزرگی از دانشجویان شد.

سهمیه مبارزان آزادی برای اولین بار پس از استقلال بنگلادش اعلام شد. در سال ۱۹۷۷، دولت این سهمیه را به فرزندان مبارزان آزادی و در سال ۲۰۱۰ گسترش داد تا نوه های مبارزان آزادی را نیز شامل شود. با وجود اینکه سهمیه ها تا حد زیادی در سال ۲۰۱۸ حذف شد اما ماه گذشته، دادگاه عالی بنگلادش سهمیه بندی را برای خانواده جانبازان جنگ استقلال بازگرداند و اعتراضات جدیدی را برانگیخت. اگرچه حکم ۵ ژوئن ۲۰۲۴ دادگاه عالی بنگلادش سهمیه بندی های جدید را لغو کرده بود اما بازگشت سهمیه بندی، شعله های اعتراض را مجددا برانگیخت.

پیش از این دولت بنگلادش اینترنت را در تمامی مناطق کشور قطع کرده بود، اما به نظر می رسد این اقدام نتونسته جلوی معترضان را بگیرد. این تظاهرات بزرگترین چالش برای نخست وزیر حسینه از زمان برگزاری چهارمین دوره متوالی در انتخابات ماه ژانویه است که توسط حزب اصلی اپوزیسیون سازماندهی شده است. حسینه تحقیقات قضایی در مورد این قتل ها را اعلام کرده و از معترضان خواسته تا منتظر حکم دیوان عالی کشور باشند.

خشم از افزایش بیکاری در این کشور در میان جوانان بالا گرفته است. بنگلادش شاهد رشد اقتصادی قوی در دوران حسینه بوده، اما در دوران پس از پاندمی کرونا رشد اقتصادی کاهش یافت و همانطور که بانک جهانی در آخرین بررسی خود اشاره کرده، نابرابری در مناطق شهری بنگلادش گسترش یافته است. در یک کشور ۱۷۰ میلیون نفری، بیش از ۳۰ میلیون نفر مشغول به کار یا تحصیل نیستند.

در همین حال یک سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفته که ایالات متحده به نظارت بر گزارش های خشونت آمیز از اعتراضات جاری در داکا و اطراف ان ادامه می دهد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز خواستار خویشتن داری از همه طرف ها شد و از دولت خواست تا در مورد تمام اقدامات خشونت آمیز تحقیق کند.

به نظر می رسد اعراضات دانشجویان، بزرگترین چالش دولت بنگلادش بعد از انتخاباتی است که نخست وزیر حسینه با حاشیه های فراوان پیروز آن شد.

311213