تاریخچه فرودگاه بابلسر

فرودگاه بابلسر، نامی آشنا برای بسیاری از اهالی مازندران و علاقه مندان به تاریخ هوانوردی ایران است. این فرودگاه که زمانی شور و هیجان پرواز را در دل خطه سرسبز شمال زنده می کرد، امروزه سال هاست که غیرفعال مانده است. برخلاف تصور برخی، بابلسر در حال حاضر فرودگاه فعالی ندارد و تنها یادگاری از گذشته ای پرفراز و نشیب در خود جای داده است.

این مقاله با هدف روشن ساختن ابهامات پیرامون این میراث هوانوردی، به بررسی دقیق تاریخچه فرودگاه بابلسر می پردازد؛ از روزهای نخستین تاسیس و اوج شکوه آن تا دلایل ناگفته ای که به تعطیلی کامل و سرنوشت کنونی اش منجر شد. این روایت، شما را با فراز و نشیب های فرودگاهی آشنا می کند که می توانست یکی از مهم ترین مراکز هوایی شمال کشور باشد، اما مسیری دیگر را پیمود.

فرودگاه بابلسر کجاست و چه وضعیتی دارد؟ واقعیت فعلی

فرودگاه قدیمی بابلسر در موقعیتی استراتژیک و در حد فاصل میان دو روستای بالااحمدکلا و پایین احمدکلا واقع شده است. این مکان تاریخی، حدود ۲.۵ کیلومتر از جنوب شرقی بابلسر و تقریباً ۴ کیلومتر از شمال کمربندی امیرکلا بابل فاصله دارد. اگرچه زمانی وسعتی حدود ۹۰ هزار تا ۱۰۰ هزار متر مربع را به خود اختصاص داده بود، امروز دیگر اثری از باند پرواز یا ساختمان های فرودگاهی در آن به چشم نمی خورد. زمین این فرودگاه به طور کامل تفکیک شده و کاربری آن تغییر یافته است؛ بخشی از آن به مسکن پرسنل نیروی هوایی اختصاص داده شده و بخش های دیگر نیز به تدریج ماهیت فرودگاهی خود را از دست داده اند.

ساختمان اداری این فرودگاه که روزگاری نمادی از فعالیت های پروازی بود، بعدها به اداره هواشناسی تبدیل شد و اکنون نیز سرنوشت مشابهی پیدا کرده است. برای هر کسی که امروز به دنبال یافتن فرودگاه فعال در بابلسر باشد، واقعیت تلخ عدم فعالیت آن بسیار آشکار است. این فرودگاه سال هاست که هیچ پرواز مسافربری یا باربری را تجربه نکرده و به کلی از چرخه حمل و نقل هوایی خارج شده است. تلاش های متعددی که در طول دهه های اخیر برای احیای فرودگاه متروکه بابلسر صورت گرفته، تاکنون بی نتیجه مانده و امیدها برای بازگشایی آن رو به خاموشی رفته است. تنها نام و خاطره ای از آن در تاریخ هوانوردی منطقه باقی مانده است.

آغاز به کار و دوره اوج فرودگاه؛ تاریخچه ای پرفراز و نشیب

قصه فرودگاه بابلسر به سال های دور و پرشور ۱۳۱۸ شمسی بازمی گردد. در آن سال ها، زمانی که هوانوردی در ایران در ابتدای راه خود قرار داشت، این فرودگاه با نام اولیه فرودگاه بابل تأسیس شد. زمینی وسیع به مساحت ۱۰۰ هکتار، پذیرای دو باند خاکی متقاطع شد که بعدها به یکی از مهم ترین مراکز پروازهای کوچک در شمال کشور تبدیل گشت. کدهای شناسایی بین المللی این فرودگاه، شامل کد یاتا (BBL) و کد ایکائو (OINB)، نشان از جایگاه رسمی آن در نقشه های هوانوردی جهان داشت.

کاربردها و فعالیت های اولیه

در ابتدا، فرودگاه بابل (بابلسر)، نقشی چندگانه ایفا می کرد. اینجا پایگاهی برای هواپیماهای آموزشی بود؛ جایی که نسل جدیدی از خلبانان ایرانی در آسمان های مازندران بال های خود را می گشودند و مهارت های پرواز را فرا می گرفتند. علاوه بر آموزش، این فرودگاه خدمات حیاتی دیگری نیز ارائه می داد، از جمله حمل و نقل پستی که ارتباطات بین شهرهای دور و نزدیک را سرعت می بخشید و همچنین سمپاشی زمین های کشاورزی که برای اقتصاد منطقه از اهمیت بالایی برخوردار بود. فعالیت هایی از این دست، فرودگاه را به قلب تپنده ای برای توسعه و پیشرفت منطقه تبدیل کرده بود.

پروازهای منظم و گسترش

دهه ۱۳۴۰ شمسی، دورانی طلایی برای فرودگاه بابلسر محسوب می شد. در این زمان، پروازهای منظم و برنامه ریزی شده از تهران به بابلسر توسط شرکت هواپیمایی ملی ایران (ایران ایر) آغاز شد. دو روز در هفته، صدای غرش موتور هواپیماها در آسمان بابلسر طنین انداز می شد و مسافران را از پایتخت به این شهر ساحلی زیبا منتقل می کرد. تصور کنید آن روزها، فرودگاه چگونه مکانی پر جنب و جوش و شلوغ بود؛ مسافرانی که از هواپیما پیاده می شوند و با هوای تازه شمال نفس می کشند، خانواده هایی که برای بدرقه یا استقبال عزیزانشان آمده اند، و شور و هیجانی که هر پرواز با خود به همراه داشت.

شواهد تاریخی و مستندات

برای تأیید این روایت، مستندات تاریخی فراوانی وجود دارد که گواهی بر حیات پرشور فرودگاه بابلسر هستند. از جمله این شواهد می توان به وجود بلیط های قدیمی پروازهای شرکت هواپیمایی ایران اشاره کرد که در آرشیوها و مجموعه های شخصی نگهداری می شوند و هر کدام سندی گویا از گذشته ای پرتردد و فعال هستند.

شاید مشهورترین سند تصویری، عکسی است که در سال ۱۳۲۷ در مجله ارتش به چاپ رسید. در این تصویر ماندگار، محمدرضا شاه پهلوی سوار بر یک هواپیمای آموزشی دو نفره در همان فرودگاه تاریخی بابل (که بعدها به بابلسر شهرت یافت) دیده می شود. این عکس نه تنها حضوری سلطنتی را نشان می دهد، بلکه اهمیت و جایگاه فرودگاه را در آن دوران به خوبی نمایان می سازد.

همچنین، در سال ۱۳۱۸، همزمان با تشکیل باشگاه هواپیمایی شاهنشاهی، نخستین هیئت مدیره باشگاه هواپیمایی بابل نیز آغاز به کار کرد. این هیئت که با حضور چهره های برجسته ای چون عباس صدر (بخشدار وقت)، محمد زند (رئیس دارایی)، محمدمهدی علی زاده (رئیس بانک ملی)، یعقوب امیرشاهی (رئیس فرهنگ) و معتمدینی چون محمدعلی ایمانی و رجبعلی حسین زاده تشکیل شده بود، نشان دهنده عزم جدی برای توسعه هوانوردی و آموزش فنون پرواز در منطقه بود. این اقدامات، همگی بستری برای رونق و گسترش فعالیت های هوایی در بابلسر فراهم می آورد.

برنامه های توسعه نافرجام و دلایل تعطیلی فرودگاه بابلسر

با وجود آن روزهای پررونق و آینده ای که می توانست درخشان باشد، فرودگاه بابلسر سرنوشتی متفاوت پیدا کرد. داستان تعطیلی این فرودگاه به سلسله ای از طرح های عمرانی بلندپروازانه، اما ناتمام و تصمیماتی در سطح کلان بازمی گردد که در نهایت به فراموشی سپرده شد.

طرح های عمرانی بلندپروازانه

در دوران پیش از انقلاب، و در قالب برنامه پنجم عمرانی کشور (سال های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۶)، طرح های جاه طلبانه و مهمی برای فرودگاه بابلسر در نظر گرفته شده بود. این برنامه ها شامل ساخت ساختمان مدرن فرودگاه، نصب تجهیزات پیشرفته فرودگاهی و ناوبری می شد که می توانست این فرودگاه را به یکی از مجهزترین مراکز هوایی شمال کشور تبدیل کند.

برنامه پنجم عمرانی کشور (۱۳۵۲-۱۳۵۶) طرح های جاه طلبانه ای برای فرودگاه بابلسر داشت، از جمله ساخت ساختمان فرودگاه و تجهیزات پیشرفته ناوبری. اما این طرح ها هرگز به نتیجه نرسید و ساخت و تجهیز فرودگاه به فراموشی سپرده شد.

اما سرنوشت این طرح ها، به سرانجام نرسیدن بود. با وجود تمام برنامه ریزی ها و چشم اندازهای ترسیم شده، ساخت و تجهیز فرودگاه بابلسر به کلی به فراموشی سپرده شد و هرگز به مرحله اجرا نرسید. این اتفاق، اولین ضربه جدی به آینده هوانوردی در بابلسر بود.

تلاش های نمایندگان مجلس

ناامیدی از وضعیت فرودگاه، صدای نمایندگان مردم را نیز به مجلس شورای ملی رساند. در تاریخ ۷ آبان ۱۳۵۳، حسن متین، نماینده مردم بابل در مجلس شورای ملی، در نطقی پرشور به وضعیت فرودگاه بابلسر اشاره کرد. او با بیان اینکه دولت برای ساخت یک فرودگاه بسیار مجهز در بابلسر دست به کار شده است، خواستار نوسازی و مدرن سازی هرچه سریع تر بندر بابلسر شد. هدف او، شکوفایی اقتصاد بخش بابلسر و شهرستان بابل از طریق توسعه زیرساخت های حمل و نقل هوایی و دریایی بود. اما افسوس که این درخواست ها و تلاش ها نیز به نتیجه ای نرسید و هیچ یک از این طرح ها به مرحله اجرا نرسید.

تغییر کاربری زمین و سرنوشت نهایی

عدم پیگیری و اجرای طرح های توسعه، به تدریج مسیر فرودگاه بابلسر را به سمت تعطیلی کامل هدایت کرد. در دهه های اخیر، سرنوشت زمین فرودگاه، تغییر کاربری آن بود. وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران، این زمین وسیع را تفکیک کرد و برای تأمین مسکن پرسنل نیروی هوایی ارتش، در اختیار تعاون مسکن نیروی هوایی قرار داد. این تصمیم، عملاً پایان کاربری فرودگاهی این منطقه را رقم زد.

پس از این واگذاری و تغییر کاربری، تلاش های متعددی از سوی نمایندگان مردم بابل و بابلسر در مجلس شورای اسلامی برای بازگشایی دوباره و احیای این فرودگاه صورت گرفت. این نمایندگان، با درک اهمیت یک فرودگاه فعال برای توسعه اقتصادی و گردشگری منطقه، بارها و بارها مسئله را مطرح کرده و برای بازگرداندن حیات به این زیرساخت تلاش کردند. اما تمام این کوشش ها و پیگیری ها، تاکنون بی نتیجه مانده است و فرودگاه بابلسر، دیگر هیچ نام و نشانی از یک فرودگاه فعال ندارد. اکنون، تنها خانه های سازمانی بر پهنه دشتی آرام گرفته اند که روزگاری شاهد بلند شدن هواپیماها و شور پرواز بود.

طرح های جایگزین و چشم اندازهای آتی؛ ناکامی ها و امیدها

پس از تعطیلی فرودگاه بابلسر و تغییر کاربری زمین آن، بحث های زیادی در مورد راه حل های جایگزین و چشم اندازهای آینده هوانوردی در منطقه مطرح شد. این بحث ها، اغلب بین امید به احیا و واقعیت های دشوار مالی و اجرایی در نوسان بوده اند.

فرضیه احیا به عنوان فرودگاه سبک گردشگری

یکی از فرضیه هایی که در سال های اخیر بارها در محافل محلی و کارشناسی مطرح شده، احیای فرودگاه بابلسر به عنوان یک فرودگاه سبک گردشگری است. این ایده بر پتانسیل بالای گردشگری در استان مازندران و به ویژه شهرهای ساحلی مانند بابلسر تأکید دارد. تصور می شد که یک فرودگاه کوچک برای پروازهای سبک، تاکسی های هوایی یا حتی آموزش پروازهای تفریحی، می تواند هم به جذب گردشگر کمک کند و هم خاطره هوانوردی را در این منطقه زنده نگه دارد.

در این دیدگاه، نیازی به باند پروازهای بلند یا ترمینال های عظیم نبود؛ تنها یک زیرساخت ساده و کارآمد برای هواپیماهای کوچک کفایت می کرد. اما متأسفانه، با وجود تمام بحث ها و گمانه زنی ها، هیچ اقدام عملی و جدی در این زمینه صورت نگرفت. طرح های رویایی احیا، در حد همان فرضیه باقی ماندند و به دلیل فقدان سرمایه گذاری، حمایت دولتی یا مشکلات تملک زمین، هرگز رنگ واقعیت به خود ندیدند.

طرح فرودگاه گاودشت بابل

همزمان با ناکامی ها در احیای فرودگاه بابلسر، ایده های جدیدی برای ساخت فرودگاهی جایگزین در منطقه مطرح شد. از سال ۱۳۹۳، تلاش هایی از سوی نماینده وقت آمل در مجلس آغاز شد تا فرودگاهی جدید در اراضی وسیع و ۴۱۰ هکتاری ایستگاه ملی تحقیقات کشاورزی و دامپروری گاودشت بابل احداث شود. این طرح با نام مطالعه و اجرای فرودگاه برای اطفاء حریق جنگل و امداد هوایی ۴۱۰ هکتاری گاودشت شمال حتی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ دولت نیز گنجانده شد.

اما این پیشنهاد، با مخالفت جدی و قاطع تمام مسئولین شهرستان بابل روبرو شد. دلایل مخالفت نیز متعدد بود؛ از جمله نگرانی ها بابت از بین رفتن اراضی کشاورزی و منابع طبیعی ارزشمند، عدم نیاز مبرم به فرودگاهی در آن مقیاس و مکان، و همچنین احتمال تداخل با طرح های توسعه شهری. در نهایت، به دلیل این مخالفت های گسترده، طرح فرودگاه گاودشت بابل از دستور کار خارج شد و هرگز به مرحله عملیاتی نرسید.

این دو نمونه، یعنی فرضیه احیای فرودگاه بابلسر به عنوان یک مرکز سبک گردشگری و همچنین طرح ساخت فرودگاه گاودشت، به خوبی نشان دهنده چالش ها و پیچیدگی های توسعه زیرساخت های هوایی در منطقه مازندران هستند. از یک سو، پتانسیل های فراوانی برای گسترش هوانوردی وجود دارد و از سوی دیگر، موانع اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، راه را بر تحقق این چشم اندازها سد کرده اند.

نزدیک ترین فرودگاه فعال به بابلسر؛ راهنمای عملی

از آنجا که فرودگاه بابلسر دیگر فعالیتی ندارد و مسافران و گردشگران برای سفر هوایی به این منطقه نیاز به جایگزینی مطمئن دارند، بهترین و نزدیک ترین گزینه، فرودگاه بین المللی دشت ناز ساری است. این فرودگاه که با نام فرودگاه ساری نیز شناخته می شود، اصلی ترین مرکز حمل و نقل هوایی استان مازندران است و خدمات متنوعی را به مسافران ارائه می دهد.

معرفی فرودگاه دشت ناز ساری

فرودگاه بین المللی دشت ناز ساری در شهرستان میاندرود، و در جاده فرودگاه ساری واقع شده است. این فرودگاه حدود ۸۰ کیلومتر از بابلسر فاصله دارد. برای رسیدن از فرودگاه ساری به بابلسر، معمولاً حدود ۸۰ دقیقه زمان نیاز است که البته این زمان بسته به ترافیک و شرایط جاده می تواند متغیر باشد.

مسافران می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پروازها، زمان بندی و امکانات فرودگاه دشت ناز ساری با شماره تلفن ۳۳۷۱۹۰۰۰-۰۱۱ تماس بگیرند. این فرودگاه پروازهای منظمی به مقاصد داخلی مهم کشور دارد و ارتباط مازندران را با شهرهای بزرگ تسهیل می کند. برخی از مهم ترین مقاصد پروازی داخلی از فرودگاه ساری عبارتند از:

• تهران (فرودگاه مهرآباد)
• مشهد
• شیراز
• بندرعباس
• چابهار
• کیش
• عسلویه
• اهواز

این مقاصد، پوشش خوبی برای نیازهای سفر هوایی از منطقه مازندران فراهم می کنند و به گردشگران و ساکنان امکان دسترسی به نقاط مختلف ایران را می دهند.

راه های دسترسی از فرودگاه ساری به بابلسر

پس از فرود در فرودگاه دشت ناز ساری، چندین راه برای رسیدن به بابلسر پیش روی مسافران قرار دارد:

1. تاکسی های فرودگاهی: در محوطه فرودگاه، تاکسی های مخصوص فرودگاه آماده جابجایی مسافران به مقاصد مختلف از جمله بابلسر هستند. این گزینه معمولاً سریع ترین و راحت ترین راه محسوب می شود.
2. تاکسی های اینترنتی: سرویس های تاکسی اینترنتی رایج در ایران نیز در دسترس هستند و مسافران می توانند با استفاده از اپلیکیشن های مربوطه، درخواست خودرو دهند. این گزینه معمولاً از نظر هزینه مقرون به صرفه تر از تاکسی های فرودگاهی است.
3. خودروی شخصی یا اجاره خودرو: برای افرادی که قصد دارند با خودروی شخصی خود به بابلسر سفر کنند یا ترجیح می دهند خودرویی اجاره کنند، جاده های ارتباطی از فرودگاه ساری به بابلسر کیفیت خوبی دارند و مسیر مشخصی را ارائه می دهند.

پیش از سفر به بابلسر، توصیه می شود حتماً اقامتگاه خود را از پیش رزرو کنید. شهرهایی مانند بابلسر، به خصوص در ایام اوج سفر، می توانند شلوغ باشند و پیدا کردن اقامتگاه مناسب در لحظه آخر دشوار شود. رزرو قبلی، آرامش خاطر شما را در طول سفر تضمین می کند و تجربه ای لذت بخش تر را رقم می زند.

نتیجه گیری

تاریخچه فرودگاه بابلسر، داستانی است از رویاهای بزرگ و واقعیت های دشوار؛ از یک مرکز پرجنب وجوش هوانوردی در شمال ایران تا سرزمینی که اکنون تنها خاطرات گذشته را در خود نهفته دارد. این فرودگاه که در سال ۱۳۱۸ تأسیس شد و با پروازهای منظم و فعالیت های گسترده، امیدهای زیادی برای توسعه منطقه به ارمغان آورد، به دلیل عدم تحقق طرح های توسعه و تغییر کاربری زمین هایش، به خاموشی گرایید.

سرنوشت فرودگاه متروکه بابلسر، نه تنها به اهمیت شناخت گذشته و میراث هوانوردی کشور اشاره دارد، بلکه تلنگری است بر پتانسیل های از دست رفته و لزوم برنامه ریزی دقیق و بلندمدت در توسعه زیرساخت ها. امروز، با وجود تلاش های بی نتیجه برای احیای آن، نزدیک ترین فرودگاه فعال به بابلسر، فرودگاه دشت ناز ساری است که نیازهای حمل و نقل هوایی منطقه را پاسخ می دهد. داستان فرودگاه بابلسر، با تمام فراز و فرودهایش، بخشی جدانشدنی از حافظه تاریخی و توسعه استان مازندران باقی خواهد ماند و یادآور این نکته است که چگونه تصمیمات و تحولات زمان، می توانند مسیر یک مکان را برای همیشه تغییر دهند.

---