درمان اوتیسم در کودکان چیست

تفاوت در چگونگی تاثیر اوتیسم بر هر فرد بدین معنی است که افراد مبتلا به اوتیسم از نقاط قوت و چالش های منحصر به فردی در ارتباطات اجتماعی، توانایی رفتاری و شناختی برخوردار هستند. بنابراین، برنامه های درمانی معمولاً چندمنظوره هستند و می توانند شامل مداخلات والدمحور باشند و نیازهای فردی کودک را هدف قرار دهند. استراتژی های مداخلات رفتاری بر توسعه مهارت های ارتباطی-اجتماعی و کاهش علایق شدید و رفتارهای تکراری و چالش برانگیز کودک (به ویژه در سنین پایین که کودک به طور طبیعی این مهارت ها را کسب می کند) متمرکز هستند. کاردرمانی و گفتاردرمانی می توانند برای برخی از کودکان و آموزش مهارت های اجتماعی و دارودرمانی می توانند در کودکان بزرگ تر مفید باشند.

بهترین درمان یا مداخله می تواند بسته به سن، نقاط قوت، چالش ها و تفاوت های فرد متفاوت باشد. همچنین لازم به یادآوری است که کودکان مبتلا به اوتیسم می توانند همانند کودکان بدون اوتیسم بیمار شوند یا آسیب ببینند. لباس شب نقاب با جزییاتی دقیق و زیبا ساخته شده که به آن جلوه ای بی نظیر می بخشد. . اغلب تشخیص اینکه رفتار کودک ناشی از اوتیسم یا بیماری دیگری است، کار آسانی نیست. به عنوان مثال، کوبیدن سر می تواند یکی از علایم اوتیسم یا نشانه ای از سردرد یا گوش درد در کودک باشد. در چنین شرایطی، یک معاینه بدنی کامل لازم است. نظارت بر رشد سالم نه تنها به معنای توجه به علایم مرتبط با اوتیسم بوده، بلکه همچنین به معنای توجه به سلامت جسمی و روانی کودک است.

برای ارزیابی مداخلات درمانی جهت بهبود نتایج در بزرگسالی، باید پژوهش های بیشتری صورت بگیرند. علاوه بر این، ارایه خدمات برای کمک به افراد مبتلا به اوتیسم در تکمیل تحصیلات یا آموزش شغلی، یافتن شغل، مسکن و حمل و نقل ایمن، مراقبت از سلامتی، بهبود عملکرد روزانه و مشارکت هرچه بیشتر در جوامع، بسیار مهم است. باتوجه به شیوع بالای اختلال طیف اوتیسم، خصوصاً در سال های اخیر، بهتر است والدین کودک مهارت های رشدی او را زیر نظر داشته باشند و به محض شک و تردید نسبت به آن ها، به متخصصان این امر مراجعه کنند. در واقع بهتر است والدین گرامی، کودک را در 12ماهگی، 18ماهگی و 2سالگی مورد غربالگری و بررسی انجام دهند تا درصورت وجود مشکل، درمان سریع تر آغاز شود. غربالگری و پایش، گام هایی ضروری در تشخیص و درمان به هنگام این اختلال هستند.

اگر اختلال طیف اوتیسم در کودکان سریع تر و زودتر تشخیص داده شده و درمان آن به موقع آغاز شود، بسیاری از مشکلات آنان قابل جبران خواهند بود. بنابراین لازم است تمام پدران و مادران به محض اینکه در مراحل رشدی کودک تاخیری مشاهده کردند، به مراکز توانبخشی، متخصصان مغز و اعصاب کودک یا روانپزشک کودک و نوجوان مراجعه کنند. درمان به موقع به حدی تاثیرگذار است که می تواند 90 الی 95 درصد از مشکلات کودک را جبران کند. بنابراین آنچه که در درمان اختلال طیف اوتیسم اهمیت ویژه ای دارد، شروع زودهنگام درمان است که می توان آن را درصورت تشخیص صحیح و مشاهده تاخیرات رشدی در کودک، حتی از 12ماهگی آغاز کرد. از دست دادن زمان طلایی در درمان می تواند در رشد مهارت های ذهنی، درکی و شناختی و همچنین مهم ترین آن، در رشد گفتار کودک تاثیر به سزایی داشته باشد.

درمان در سنین بالاتر هم زمان بیشتری خواهد برد، هم هزینه بیشتری را بر خانواده ها تحمیل خواهد کرد، و هم سرعت پیشرفت کودک در سنین بالاتر به نسبت سن طلایی کمتر خواهد بود. بنابراین با توجه به شیوع بالای اختلال طیف اوتیسم، لازم است تمامی خانواده ها روند رشد کودک خود را مرتباً مورد ارزیابی قرار دهند تا درصورت وجود مشکل، درمان سریع تر آغاز شده و اثربخشی آن بیشتر شود. اوتیسم بیماری نیست بلکه یک اختلال است و در صورت رسیدگی به موقع قابل درمان خواهد بود. بهترین راه درمان اختلالی با علایم مختلف و چندوجهی، نیاز به برنامه جامعی دارد که بتواند تمام جنبه های این اختلال را تحت تاثیر قرار دهد. درمانی که بتواند علایم اختلال را کم کند و مشکلات کودک را به حداقل برساند، به عنوان یک درمان جامع و تاثیرگذار پذیرفته می شود.

کودکان دارای اختلال اتیسم به 3 سطح تقسیم بندی می شوند که ترین، سطح 2 اختلال اتیسم متوسط و سطح 3 دارای شدید ترین میزان اختلال می باشد.بنابراین درمان این اختلال بسته به سطحی که کودک در ان وجود دارد نیز بستگی دارد. به طور کلی برنامه جامع و مدونی که بتواند تمامی جنبه های یک کودک دارای اختلال را از بعدهای مختلف رفتار، گفتار و زبان و ارتباط، مهارت های شناختی و ذهنی و حسی مورد بررسی و درمان قرار دهد، بسیار مهم است. متاسفانه اوتیسم داروی خاصی ندارد و داروهایی که در اختلال طیف اوتیسم به کار می روند، داروهایی جنرال و کلی هستند که جهت کاهش علایم به کار می روند. مثلاً کودکی که نقص توجه دارد، ممکن است داروی رسپریدون برای او تجویز شود. رسپریدون داروی خاص اختلال طیف اوتیسم نیست و در تمامی اختلالات رشدی دیگر نیز کاربرد دارد.

بنابراین در حال حاضر در تمام دنیا بهترین راه درمان اختلال طیف اوتیسم، درمان های توانبخشی هستند که در کنار دارودرمانی و روانشناسی به درمان این اختلال کمک بزرگی می کنند. لباس های سگ های نگهبان اغلب در مهمانی ها یا مراسم های خاص و تماس های فرهنگی و اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد . درمانی که به صورت تیم ورک یا کار گروهی صورت می گیرد، بسیار بسیار بهتر و تاثیرگذارتر از درمان های انفرادی خواهد بود. بنابراین به طور کلی بهترین راه درمان این اختلال، توانبخشی (کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی) در کنار دارودرمانی است. با توانبخشی مدون می توان تا حدود 90 تا 95 درصد از علایم آن را کاهش داد. معمولاً کودکان اوتیسم به خصوص کودکانی که در سطح 2 و 3 قرار دارند، برای آموزش مداوم و مستمر به زمان خیلی بیشتری نسبت به سایر اختلالات نظیر تاخیر گفتار، بیش فعالی و … نیاز دارند.

متاسفانه هزینه های توانبخشی در ایران تحت پوشش بیمه نمی باشند و آزاد حساب می شوند. اما برای والدینی که بیمه تکمیلی دارند می تواند تا حدودی کمک کننده باشد. کودکان دارای اوتیسم ممکن است در هفته حداقل به 25 تا 30 ساعت آموزش نیاز داشته باشند، درنتیجه هزینه آموزش این اختلال بالا است. همچنین نیاز به ویزیت های دوره ای توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب کودک یا روانپزشک اطفال، دارودرمانی انجام شده، و متاسفانه هزینه های گاهاً بالای داروی این کودکان، باعث می شوند والدین آن ها متحمل پرداخت هزینه های سنگین درمانی شوند . بنابراین لازم است درمان این کودکان را با برنامه ریزی و مدیریت مناسب پیگیری نمود. هزینه های توانبخشی این کودکان با احتساب حداقل تعداد جلسات، حدوداً ماهی 2 میلیون تومان تا گاهاً 10 میلیون تومان متغیر هستند.

ناگفته نماند در ایران مراکز دولتی نظیر بیمارستان ها و مراکز بهزیستی و خیریه نیز با دریافت هزینه های پایین تر از مراکز خصوصی خدمات توانبخشی را ارایه می دهند، اما متاسفانه این مراکز هم چالش های بسیار زیادی را برای خانواده ها به همراه می آورند. استفاده از دانشجو در درمان، استفاده از درمانگران تازه فارغ التحصیل و کم تجربه، عوض شدن پی در پی درمانگران کودک، مدت زمان کمتر ارایه خدمات و … از چالش های استفاده از مراکز دولتی هستند. به طور کلی اختلال طیف اوتیسم با توجه به شیوع بالای آن (از 55 کودک یک کودک به این اختلال مبتلاست)، نیازمند ارایه خدمات بیمه ای و رسیدگی قابل توجهی از طرف دولت و کشور است تا تمامی کودکان به طور یکسان از این خدمات بهره مند شوند و کودکی بخاطر هزینه های بالای درمان از رشد عقب نماند.

بهترین روش درمان اوتیسم

روش درمان هر کودک با کودک دیگر در عین یکسان بودن هدف، متفاوت خواهد بود. با توجه به ناشناخته بودن علت دقیق اوتیسم و مطرح شدن علت های احتمالی، متاسفانه افراد سودجوی بسیاری در طول سال ها سعی کرده اند با روش های بی اساس و بیهوده هزینه های بسیار زیادی را بر خانواده ها تحمیل کنند. در حال حاضر روش های درمانی زیادی برای اختلال طیف اوتیسم وجود دارند که نسبی هستند و منجر به درمان قطعی نخواهند شد، اما به کارگیری روش منحصر به فرد و مناسب هر کودک، به شرط شروع به موقع درمان، می تواند تا 90 درصد از مشکلات او را جبران کند. بنابراین ما در اینجا درمورد روش های معتبر و موثقی صحبت می کنیم که هم به لحاظ منابع معتبر علمی و هم به لحاظ تجربی اثبات شدهااند. آنچه که علاوه بر انتخاب روش درمانی، در درمان اوتیسم بسیار موثر است، صبر و شکیبایی والدین است.

درمان های اوتیسم کمی زمان بر هستند و نیاز به صبوری و شکیبایی دارند. روش های درمانی دیگری نیز وجود دارند که می توانند بخشی از یک برنامه درمانی کامل برای کودک مبتلا به اوتیسم باشند: رفتاردرمانی شناختی می تواند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند تا نحوه تاثیر افکار بر رفتار را درک کنند. درمانگر به کودک نشان می دهد که چگونه احساساتی مانند اضطراب را تشخیص دهد و آن را دوباره ارزیابی و تنظیم کند. این نوع درمان برای آموزش کودکان برای مقابله با موقعیت های اجتماعی دشوار و سایر چالش های زندگی مفید است. مانند سایر گزینه های درمانی اوتیسم، جلسات CBT برای رفع نیازهای کودک شخصی سازی می شوند. این رویکرد حتی ممکن است در رفع اختلالات خواب مفید باشد، اگرچه تحقیقات بیشتری درمورد آن موردنیازند.

هدف یکپارگی حسی، شناسایی بی نظمی ها در نحوه پردازش حرکات، مناظر، صداها یا سایر ورودی های حسی خاص کودک مبتلا به اوتیسم و کمک به او در درک آن سیگنال ها به روشی سازنده تر است. درمانگر پس بررسی نحوه واکنش کودک به برخی مناظر یا صداها، یک برنامه درمانی فردی تنظیم می کند. فناوری کمکی، ازجمله دستگاه هایی مانند تابلوهای ارتباطی و تبلت های الکترونیکی، می توانند به افراد مبتلا به اوتیسم در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران کمک کنند. به عنوان مثال، سیستم ارتباطی تبادل تصویر (PECS) از نمادهای تصویری برای آموزش مهارت های ارتباطی استفاده می کند. نحوه استفاده از نمادهای تصویری برای گفتگو و سوال پرسیدن و پاسخ به آن ها، به کودک آموزش داده می شود. برخی دیگر ممکن است از یک تبلت به عنوان دستگاهی برای تولید گفتار یا ارتباط استفاده کنند.

به عنوان مثال، در طول یک تمرین ممکن است به فرزند شما یاد داده شود که در حین صحبت کردن، کف بزند تا توجه او به تعداد هجاها و سرعت جلب شود. وقتی صحبت از مهارت های ارتباط غیرکلامی به میان می آید، گفتاردرمانگر می تواند به کودک شما درمورد زبان اشاره، نشانه های دست یا ارتباط ازطریق تصاویر آموزش دهد. قیمت لباس بتمن بچه گانه ممکن است به عوامل مختلفی مانند برند، طراحی و انحصاری بودن آن بستگی داشته باشد . برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم در کنترل اعمال فیزیکی با مشکل مواجه می شوند. برای مثال، ممکن است راه رفتن غیرعادی داشته یا با دست خط مشکل داشته باشند. فیزیوتراپی می تواند مهارت های حرکتی کودک شما را تقویت کند. تمرکز بر وضعیت بدن، هماهنگی، تعادل و کنترل ماهیچه ها می توانند زندگی اجتماعی و احساس رفاه کودک را بهبود بخشند.

برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم با مشکلات گوارشی و همچنین مشکلات تراکم استخوان دست و پنجه نرم می کنند. علاوه بر این، برخی از کودکان ممکن است از طعم ها یا بافت های خاص، مانند لطافت و نرمی گوجه فرنگی یا بافت توده ای جو دوسر، متنفر باشند. بنابراین، تامین نیازهای غذایی آن ها در عین ضروری بودن می تواند دشوار نیز باشد. اگر کودک شما اهل غذا خوردن است، تغذیه درمانی می تواند به شما کمک کند تا از رژیم غذایی سالم کودک تان اطمینان حاصل کنید. متخصص تغذیه می تواند با شما و فرزندتان برای ایجاد یک برنامه غذایی که نیازها و ترجیحات خاص او را برآورده می کند، همکاری کند. اگر کودک شما با برقراری ارتباط مشکل دارد، گفتار درمانی می تواند به او کمک کند تا مهارت های کلامی و غیرکلامی خود را بهبود بخشد.

هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند اوتیسم یا علایم اصلی آن را درمان کند. با این حال، داروهایی وجود دارند که می توانند به برخی از افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنند تا عملکرد بهتری داشته باشند. به عنوان مثال، دارو ممکن است به مدیریت سطح بالای انرژی، عدم توانایی در تمرکز، اضطراب و افسردگی، واکنش رفتاری، خودزنی یا تشنج کمک کند. داروها ممکن است به طور یکسان روی همه کودکان تاثیر نگذارند. همکاری با یک متخصص درمانی باتجربه درزمینه درمان کودکان مبتلا به اوتیسم، بسیار مهم است. والدین و متخصصان درمانی باید از نزدیک مراقب پیشرفت و واکنش های کودک در هنگام مصرف دارو باشند تا مطمین شوند که عوارض جانبی منفی این درمان بیشتر از فواید آن نیستند.