صنایع خلاق و زیست پذیری آینده؛ پیوندی راهبردی برای توسعه پایدار
صنایع خلاق در پیوندی عمیق با مفاهیمی همچون فرهنگ و اقتصاد است. یک گزاره تقریبا نوین که کسب و کارها و فعالیت هایی را در بر می گیرد که ارزش اقتصادی آنها ناشی از ایده ابتکاری و خلاقیت باشد. این صنایع که اغلب دوستدار طبیعت و سبز هستند و کمترین تهدید و آسیب را برای محیط زیست به وجود می آورند و این ویژگی کمک بسیار زیادی در تحقق توسعه پایدار می کند؛ موضوعی که یک پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه به تفصیل به آن پرداخته است.
به گزارش ایرامکس حجت اله مرادخانی در این یادداشت که با عنوان «خلاقیت و زیست پذیری آینده؛ پیوندی راهبردی برای توسعه پایدار» در اختیار ایرامکس قرار داده آورده است:
«توسعه پایدار و تلاش برای تحقق آن در جوامع انسانی به یکی از مفاهیم راهبردی دنیا در قرن ۲۱ تبدیل شده است. لزوم توجه به محیط زیست کره زمین وضعیت منابع طبیعی و انرژی تجدید ناپذیر اهمیت رشد اجتماعی – اقتصادی و ایجاد شغل پایدار بهبود رفاه شهروندان و کاهش نابرابری درآمدی و جنسیتی از جمله شاخص هایی هستند که کشورهای مختلف در تلاش اند تا در سیاست گذاری ها و برنامه های خرد و کلان خود زمینه لازم را برای ارتقا آنها فراهم آورند. چراکه تجربیات متعدد و نسبتا تلخ بشر در قرن بیستم نشان داد که با رویکردهای پیشین نسبت به فرآیند توسعه نمی توان به نتیجه قابل اتکا و پایداری دست پیدا کرد و تاکید بیشتر بر آن روندها جز خسران نتیجه ای در پی نخواهد داشت.
از این رو نگاه بسیاری از تحلیلگران اقتصاد و توسعه در آغاز هزاره سوم به مفهوم خلاقیت اقتصاد و کسب و کارهای ناشی از آن معطوف شد تا از رهگذر قابلیت های بی شمار این عرصه بتوان روند توسعه را با شیب صعودی و پایدار به حرکت درآورد. ارزش های فرهنگی و اقتصادی خلاقیت و محصولات خلاق موجب شد تا این عرصه در دو دهه گذشته بتواند جایگاهی جدی در دنیا پیدا کند و قابلیت های بالای آن برای رشد اقتصادی و ایجاد شغل آن را تبدیل به فرصتی نوظهور برای کشورهای دنیا کرد. ویژگی جذابی که در کنار اقتصادهای در حال توسعه نگرش اقتصادهای توسعه یافته و بزرگ را هم معطوف به خود ساخت. چراکه رشد کمی و کیفی اقتصادی همواره یکی از معیارهای راهبردی کشورها محسوب می شود و از رهگذر آن هم از نظر تولید رشد می کند و همگام با آن نهادهای اجتماعی نیز دچار تحولات مثبت می شوند. وجود این قابلیت در صنایع خلاق و در سطحی کلان اقتصاد خلاق در دو دهه گذشته موجب اقبال جهانی از این عرصه شده است.
تجارت جهانی محصولات و خدمات خلاق نیز در سال های اخیر با رشد پیوسته و صعودی همراه بود و در سومین گزارش اقتصاد خلاق که توسط آنکتاد (کنفرانس توسعه و تجارت ملل متحد) سال ۲۰۱۸ میلادی منتشر شد نشان داد که بازار جهانی کالاهای خلاق از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی با رشد متوسط سالانه ۴.۷ درصد همراه بوده و این بیانگر فرصت های بالای صنایع خلاق در فرآیند رشد اقتصادی دنیاست. نکته قابل توجه این است که تجارت جهانی محصولات خلاق در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ میلادی که رکود اقتصادی دنیا را با بحران روبرو کرده بود نیز همچنان با رشد ادامه داشت و این مسئله بیانگر تاب آوری بالای صنایع خلاق و اقتصاد خلاق در مواجه با شرایط بحرانی است.
آنکتاد همچنین در گزارش سال ۲۰۲۴ خود میزان صادرات کالاهای خلاق دنیا را رقم ۷۱۳ میلیارد دلار اعلام کرده است که نسبت رقم ۵۰۹ میلیارد دلاری سال ۲۰۱۵ میلادی با رشد بسیار خوبی همراه بوده است. آنکتاد همچنین تخمین زده است که کل صادرات خدمات خلاق در دنیا به رکورد ۱.۴ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است. رقمی چشمگیر و به شدت در حال رشد که در سال های آینده همچنان سیر صعودی خود را خواهد داشت و جایگاه اقتصاد خلاق را در دنیا پایدارتر می سازد.
محصولات صنایع خلاق مانند صنایع دستی فرش هنرهای تجسمی سمعی و بصری انواع بازی های رایانه ای محصولات طراحی و نشر و… اغلب دوستدار طبیعت و سبز هستند و کمترین تهدید و آسیب را برای محیط زیست به وجود می آورند. ویژگی که کمک بسیار زیادی در تحقق توسعه پایدار می کند و از طرفی به دلیل ارزش افزوده مالی بالا سهم بسزایی در رشد اقتصادی و بهبود معیشت فعالان آن در نقاط مختلف دنیا دارد. به واسطه همین ویژگی ها این عرصه توانسته زمینه مساعدی برای کاهش نابرابری های اجتماعی درآمدی و جنسیتی را در جوامع مختلف به وجود آورد و توسعه انسانی را تبدیل به یک باور ممکن در دنیا کند.
توسعه چشمگیر صادرات صنایع خلاق در دو دهه گذشته نیز بیانگر پتانسیل های زیاد صنایع خلاق در رشد اقتصادی دنیاست و تحلیل های موجود بیانگر تاثیر این عرصه در رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای فعال در این عرصه است. اقتصادهای در حال توسعه دنیا گرایش چشمگیری به این عرصه پیدا کرده اند و کشورهای آسیا و اقیانوسیه اروپا و آمریکای شمالی شاهد رشد سریع و کم سابقه ای در اقتصاد خلاق هستند.
بر اساس گزارش های یونسکو صنایع خلاق و فرهنگ در سال میلادی۲۰۱۳ به میزان ۲.۳ تریلیون دلار (۳ درصد تولید ناخالص داخلی) و ۲۹.۵ میلیون شغل (۱ درصد از جمعیت فعال جهان) ایجاد کرده است. ارقام قابل ملاحظه ای که کشورهای توسعه یافته دنیا را هم نسبت به این عرصه مشتاق کرده است.
در این میان باید افزود که به فعلیّت رساندن قابلیت های بی شمار صنایع خلاق در مسیر توسعه جوامع مستلزم توجه آگاهانه به این عرصه و قرار دادن آن در بطن برنامه های اصلی و سیاست های خرد و کلان کشورهاست. در واقع جذب انرژی حیات بخشِ صنایع خلاق برای کمک به توسعه پایدار به نگرش کشورها نسبت به فرصت ها و چالش های این حوزه در زمینه های قانون گذاری آموزش سیاست های کلان اقتصادی اشتغال مهاجرت و … وابسته است. اینکه کشورها چقدر تحولات اخیر اقتصادی و توسعه دنیا را رصد کرده و آن را باور دارند. آنچه که مسلم است آمارها و شواهد موجود مویّد این نکته است که صنایع خلاق نیرو محرکه بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی دنیا در قرن ۲۱ است و حتی بسیاری از تحلیلگران اقتصاد؛ خلاقیت را نه یک مفهوم صرف نظری یا پدیده ای جذاب نمی دانند بلکه خلاقیت را در کنار دانش و دسترسی به اطلاعات یکی از سه موتور محرک رشد اقتصادی در جهان امروز بر می شمارند. عرصه ای تاب آور جذاب و متنوع که در شرایط مختلف می تواند اقشار مختلف جوامع را به فعالیت وا داشته و با تقویت اجتماعی و اقتصادی آنها امر توسعه پایدار را برای آنها باور پذیر و ممکن کرده است.»
پایان خبر ایرامکس
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "صنایع خلاق و زیست پذیری آینده؛ پیوندی راهبردی برای توسعه پایدار" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "صنایع خلاق و زیست پذیری آینده؛ پیوندی راهبردی برای توسعه پایدار"، کلیک کنید.