وقتی دهه شصت همچنان خاطره انگیز است

رجوع به خاطره انگیزهای دهه شصتی از اواخر دهه هشتاد در تیاتر شروع شد. بازتاب خوبی هم داشت و از آن استقبال شد. به ویژه وجه کمیک این خاطرات خوب جواب داد؛ بیشتر هم بستر ریالیستی اش بود که باعث شد تا تماشاگر دوستش داشته باشد.

بعد از آن بارها تکرار شد و در همه نمونه ها هم جزییات ریالیستی و اشاره به عناصر خاطره انگیز کارکرد پیدا می کردند. در نمایش محمودرضا رحیمی اما این عناصر و فضای دهه شصتی کارکردی متفاوت دارد؛ قصه و فضای نوستالژیک بستر ریالیستی دارد اما می خواهد تا طور دیگری کارکرد پیدا کند. برای همین در اجرا شاهد انگاره سازی از واقعیت هستیم. گویی آنکه قرارست وهم و انگاره منجر به واقعیتی متفاوت از خود واقعه بشود. برای همین فضاسازی بیشتر از داستان پردازی اهمیت پیدا می کند.

اصلا بازیگری هم تحت تاثیر همین فضاسازی است. درواقع بازی ها براساس تاثیر حسی فضا و حقیقت واقعه طراحی می شوند و به همین واسطه هم بسط پیدا می کنند. واقعه ای قرار است با تکیه بر محمل تاریخی آن ثبت شود؛ وهمی از واقعیت می خواهد در جایی فریز شود. انگار همه چیز از ویترین اجرا خارج می شود؛ جهانی از واقعیت را به نمایش می گذارد و دوباره به جایی مثل حافظه یا صندوقچه ی خاطرات بازگردانده می شود. به همین دلیل است که در طول نمایش آدم ها بیش از آنکه جزییات واقعی از رویداد بمباران و اتفاقات بن بست سمنگان را به نمایش بگذارند، توهمی از یک رویداد واقعی را خاطره سازی می کنند. حالا دیگر آن مولفه ها و عناصر خاطره انگیز نمی توانند تاثیر کمیک داشته باشند. برای همین است که تیاتر محمودرضا رحیمی تلخ و غم انگیز است. بی آنکه بدانیم وضعیت مردگان دارد روایت می شود؛ بی آنکه از بن بست مرگ در آخرین لحظه ی زندگی آن آدم ها و آرزوها و رویاها و نیازها و حتی گنج شان باخبر باشیم، سمنگان غم انگیز است.

حتی بدون آن ترانه ها و ملودی های غم انگیزش فضایی غم انگیز دارد. حسی که می دهد نوستالژی موهومی است که زندگی اش کرده ایم؛ می دانیم ش؛ و از آن گریزی نداریم. تیاتر محمودرضا رحیمی چنین لحنی دارد. داستان ش این طور نیست؛ اجرای آن چنین نتیجه ای داده است. درواقع تکنیک اجرا درواقع تکنیک اجراست که دارد چنین فضایی را برخلاف تصورمان از واقع گراهای جامعه ی دهه شصتی ارایه می دهد. سمنگان صندوقچه ی رویدادهای تلخی است که رحیمی خوب می داند چگونه آن را از گوشه ی ذهن خودمان بیرون بکشد.

245245