چرا مخملباف، مجید انتظامی را روبروی بنیاد مستضعفان تنها گذاشت و رفت/ از صداوسیما شکایت کردم بدون مجوز آثارم را پخش نکنید؛جواب دادند:«موسیقی خوب نساز»

حسین قره: آثار مجید انتظامی استاد آهنگساز از این دسته است. بعضی از ملودی های او ارجاع به یک فیلم سینمایی و یا یک کار تصویری نیست، بلکه ارجاع به یک تاریخ است، به یک دوره، به کوران حوادثی که همه در آن زندگی کرده ایم، عده ای کودک بودیم و عده ای هم سن خود آهنگساز و بعضی مسن تر از او.

در بخش اول گفت وگو با مجید انتظامی موسیقی دان و آهنگساز برجسته کشورمان که با این تیتر تکنیسین های کامپیوتر که حتی «نت» را بلد نبودند، جای آهنگسازان آمدند/ سال ها کار نکردم و کسی سراغم را نگرفت/ در این مُلک دردهایمان مشترک است در ایرامکس، منتشر شد؛ با او درباره ورودش به عرصه موسیقی فیلم و بررسی بعضی از آثار و سبک و شیوه اش پرسش هایی مطرح کردم و استاد با تحلیل جان مایه بعضی از موسیقی ها و چگونگی رسیدن به لحظه خلق و نوشتن نت ها و ساخته شدن یک ملودی و گسترش آن به تشریح سخن گفت.

این گفت وگو حاصل نمی شد مگر به کمک گلنوش انتظامی دختر استاد که در هماهنگی آن لطف و صبوری داشت. در میان گفت وگو او بارها نکاتی را طرح کرد که همچون حافظه پدر همراهش باشد، و اگرچه اصرار داشت نامی از او در این گفت وگو نباشد؛ اما شرط انصاف نبود آنجا که نظرش را بازگو کرد از قلم بیفتد.

در ادامه بخش دوم این گفت وگو را بخوانید:

اگر اشتباه نکنم شما از اوایل دهه نود دیگر موسیقی نساختید.

مجید انتظامی: سال ها بود که موسیقی را کنار گذاشته بودم. پیش خودم فکر کردم که حالا من دو تا فیلم دیگر هم اضافه کار کردم، الآن که دوغ و دوشاب یکی است و همه فکر درآمد هستند و نه محتوا، برای چه چیزی خودم را اذیت کنم. چون دستمزد من با آن هایی که کامپیوتری کار می کردند خیلی اختلاف نداشت. مثلاً من برای کرخه تا راین 800 هزار تومان گرفتم، خب ارکستر به آن بزرگی و استودیو، ضبط و حمل ونقل و ناهار و شام یک هفته گروه و دستمزد نوازندگان و گروه و خودم، همه همین 800 هزار تومان بود. چیزی نمی ماند. یادم هست که سر بایسیکل ران، مخملباف آمد سر ضبط موسیقی و چون من هر دستمزد و هزینه ای که می کردم را می نوشتم و امضا می گرفتم، آن را دید و گفت خب دستمزد خودت چه می شود اینکه چیزی برای خودت نماند، من هم گفتم عموماً همین طوری است. او مرا سوار موتورش کرد و رفتیم بنیاد مستضعفان که اگر اشتباه نکنم فیلم برای آن ها بود، چون خودش دعوایش شده بود بالا نیامد و به من گفت تو برو بالا بگو بودجه کار تمام شده است و باید به قرارداد اضافه کنند و… من رفتم بالا آن فضا من را ترساند، یک میز بزرگ بود، یک نفر آن طرف در تاریکی نشسته بود و من هم این طرف نشسته بودم. خب شرح ماجرا کردم که پول تمام شده است و… آن آقا گفت مگر شما قرارداد نبستید، باید طبق قرارداد رفتار کنید. فضای بدی بود و من آمدم پایین مخملباف که منتظر بود، گفت چه شد، من گفتم من کسی پشتم نیست و کارم پشت و پشتوانه من است و من قرارداد بسته ام با کسی آشنا نیستم که هوای من را داشته باشد، با من قهر کرد و من را آنجا گذاشت و رفت. خلاصه چند روز بعد آمد استودیو و گفت من یک فیلم ساختم درباره کسی که در وسط میدان است و کار می کند و قربانی است و آدم های اطراف از کار او پول درمی آورند و نمی شود برای همان فیلم آهنگسازش قربانی باشد و دستمزدی نگیرد. خلاصه با آن که او برای مشکلات آن فیلم تهدید کرد که یک نسخه فیلم را جلوی سینما آزادی آتش خواهد زد و… ولی من همان قرارداد را گرفتم و خرج کار شد. خلاصه اینکه سخت بود. من دستمزدی بالاتر از دیگران نمی گرفتم.

پس همه آن موسیقی ها محصول عشق است.

مجید انتظامی: همه محصول عشق است و از جان ودل مایه می گذاشتم. فقط کارهای آخر بود که قدری دستمزدها بالا رفت البته آن هم با شرایط روز.

پس احساس کردید که آنچه شایسته شما است در فضا وجود ندارد و از کار دور شدید؟

مجید انتظامی: البته من امسال بعد از سال ها موسیقی یک فیلم را کار کردم، کاری دفاع مقدسی بود و من می خواستم بدون تعارف ببینم می توانم دوباره از هیچ، چیزی را به وجود بیاورم و مورد پسند مردم هم باشد. می خواستم خودم را محک بزنم.

گلنوش انتظامی: البته در این سال ها سفارش کار زیاد داشتید اما نمی پذیرفتید و این کار را به اصرار قبول کردید.

مجید انتظامی: تهیه کننده این کار از یک راهی وارد شد که توانست من را راضی کند تا کار را بسازم. راستش را بخواهید، دخترم هم خیلی من را تشویق کرد که این کار را قبول کنم و من هم پذیرفتم. همیشه همسرم در کنارم بود و کارهایم را گوش می کرد و نکاتی که به ذهنش می رسید را برای اصلاح کار می گفت و این بار دخترم این وظیفه را به عهده گرفت. من هم پشیمان نیستم که کار را قبول کردم. ببینید جنگ ابعاد مختلفی دارد، حاتمی کیا پشت جنگ را نشان می دهد شما جنگ را نمی بینید بلکه اثر آن را نگاه می کنید، احمدرضا درویش درون جنگ را می سازد، وقتی شما در جنگ هستی در فضای اکشن به سر می برید. مثل فیلم نجات سرباز رایان که در درون جنگ اتفاقاتی می افتد. اما فیلمی که من تازه کار کردم، درست است که لحظات عاطفی قوی دارد، اما صرفاً جنگ است، فضای این چنین فیلمی مردانه است، در یک اثر فضای موسیقی زنانه است و یک لحنی دارد، در فیلم دیگری فضا مردانه است و لحنی دیگر. شما در لحظات عاطفی زنانه ظرایفی را کشف می کنید و آن را در سر می پرورانید و در فضای مردانه هم نکاتی هست که باید با لحن خودش ساخته شود. به نظرم فیلم بسیار خوبی است و موسیقی این کار را دخترم بسیار دوست دارد.

گلنوش انتظامی: فیلم و فیلمنامه موفق است، شخصیتی که نمی شناسید را به شما نزدیک می کند و کاری می کند که او را دوست داشته باشید، فیلم درباره شهید زین الدین است، ما اسم او را شنیده بودیم و در بزرگراه و این طرف و آن طرف دیده بودیم ، اما با این فیلم به او نزدیک شدیم و کنجکاو بودیم ببینیم که او کیست و چطور زندگی کرده است، از این منظر کار موفق است.

آقای انتظامی، خانواده شما همه اهل موسیقی هستند؟

مجید انتظامی: بله، پسرم راه من را ادامه داده و نوازنده ساز ابوا است، رشته آهنگسازی خوانده، و امسال سه کار برای جشنواره داشت که البته به مرحله انتخاب راه نیافتند و نمی دانم چرا این اتفاق افتاد. او هم روی کارهایش حساس است و با ارکستر کار می کند. البته نگاه جدیدتری نسبت به من دارد و فضای کارش از من دور است.

این پرسشم شخصی است، وقتی در فیلمی پدرتان زنده یاد استاد انتظامی بازی می کردند، آیا حس متفاوتی در شما ایجاد می کرد این رابطه پدر و فرزندی تاثیر در ساخت موسیقی آن اثر داشت؟

مجید انتظامی: نه واقعاً! ببینید من از تصویر تاثیر می گیرم نه از فرد، حتی اگر آن فرد پدر من باشد، بازهم من از تصویر تاثیر می گرفتم. من عقیده دارم تعداد انگشت شماری از هنرمندان سینما تکرار نشدنی هستند. شاید اگر هم کسی قرار باشد جا پای آن ها بگذارد، سال ها طول خواهد کشید. باز هم می گویم که بعضی از امور در هنر درس دادنی نیست، این در ذات آدمی است. از بابا خواسته بودند که جایی درس بدهد، او در جواب گفته بود که این هنر درس دادنی نیست.

استاد انتظامی در فیلم کمال الملک زنده یاد حاتمی دیالوگی می گویند که مدرسه هنر مزرعه بلال نیست که هر سال محصول بهتری بدهد.

مجید انتظامی: چند ماه پیش فیلمی را از جوانی پدرم دیدم که به زبان ترکی می خواند و می رقصد، واقعاً من مانده بودم که او چطور ترکی را آن قدر روان می خواند و چه زحمتی کشیده است تا آن لحظه را خلق کند، چه زحمتی برای خلق حاجی واشنگتن، ناصرالدین شاه و… کشیده است. البته در لحظات ساخته شدن که زحمتی نیست، عشق است، هنرمند فکر نمی کند که دارد زحمت می کشد. من وقتی هشت یا نه ساعت در کمد می نشستم و ساز می زدم، حس نمی کردم که زحمت می کشم ، بلکه عشق می کردم و لذت می بردم.

این که می گویید در کمد تمرین می کردید برای چه زمانی است؟

مجید انتظامی: وقتی دانشجو بودم، خانه ما با یک مسجد دیواربه دیوار بود، در خیابان تخت طاووس خیابان ناهید، ساز ابوا هم که صدایش زیاد است، من برای اینکه صدا به مسجد نرود، ساعت ها در کمد تمرین می کردم. کمد بزرگی بود که لباس ها را هل می دادم یک طرف و یک چارپایه می گذاشتم، یک چراغ شمعی کشیده بودم تو و در آن تمرین می کردم. مواقعی بود که من از دل درد بیرون می آمدم و می دیدم هشت ساعت است که دارم ساز می زنم و غذایی نخورده ام.

پس می گویید که حضور استاد انتظامی بزرگ تاثیری در ساخت اثر شما نداشت و متاثر از تصویر کلی اثر بودید؟

مجید انتظامی: بله، قطعاً سعی می کردم که کار شاخص شود نه به خاطر اینکه پدر بازی می کرد، بلکه اینجا دیگر حیثیت خودم بود که زیر سوال می رفت. آن موقع که بابا زنده بود درباره موسیقی های من نظر می داد، همین که امروز از دخترم می پرسم که کار چطور درآمده است، آن زمان هم از پدرم می پرسیدم که خوب است یا کار خوب نیست. به او احترام می گذاشتم و نظرش را می خواستم ، او هم نظراتش را می داد و من استفاده می کردم.

شما به غیر موسیقی فیلم سمفونی هم می نویسید، نوشتن سمفونی خودش دنیای دیگری است، این حضور شمارا در موسیقی چندوجهی می کند.

مجید انتظامی: بله نوشتن سمفونی دنیای دیگری است، زمانش بالای یک ساعت است. من در تالار وحدت برنامه ی این فصل را با من بخوان اجرا می کردم و پدرم نریشن آن را می گفت. خیلی از نهادها به سراغ من آمدند و کار سمفونی خواستند. گفتن یک نکته مهم است که مردم که سمفونی گوش نمی کنند، ترانه دوست دارند و موسیقی ای از این دست، البته آن هم دلایلی دارد از جمله اینکه فشار روی آنان است و زندگی آن قدر سخت شده است که وقتی به هنر نگاه می کنند، انتظار دارند هنر به آن ها آرامش بدهد و دیگر نیاز نباشد که فکر کنند، برای همین یک نهاد و ارگان دولتی سفارش سمفونی را می دهد، بخش خصوصی روی این آثار سرمایه گذاری نمی کند. حالا آن ها هم که سفارش دادند، منتشرش نمی کردند، چون می دانند که خواهانش کم است، بخصوص که درباره جنگ و جبهه است. من در همان آثار هم سعی کردم کار را به گونه ای بنویسم که شنونده داشته باشد. حتی شده یکبار و از روی کنجکاوی گوش کنند. به نظر هفت یا هشت اثر سمفونی کارکرده ام…

آثاری مثل ایثار ، مقاومت …

مجید انتظامی: پیروزی که منتشر هم نشده است، یکی هم برای باغ موزه دفاع مقدس به اسم حماسه اقتدار نوشتم. آثاری را هم خارج از ایران اجرا کردم مثل صلح و کارون و… همه این ها موسیقی هایی است که با جنگ تحمیلی و آن روزها ارتباط دارد و به دوره زمانی خاصی نزدیک است، حالا بعضی ایراد می گرفتند، بعضی خوششان می آمد و… بخش خصوصی همان طور که گفتم روی این آثار سرمایه گذاری نمی کند و نهادی دولتی و عمومی پشتوانه آن هستند.

برای اینکه فرهنگ ساز و تاریخ ساز است و بخشی از وظیفه این نهادها هست

مجید انتظامی: گفتی تاریخ ساز، این نکته یادم آمد، من یک مدتی فکر می کردم که بیایم تاریخ ایران را از همین بعد از انقلاب به صورت موسیقی بیان کنم، مثل تاریخ نویسی که تاریخ را می نویسد، من تاریخ موسیقیایی بنویسم. ولی فکر کردم شاید استقبال نشود و کسی هم هزینه نمی کند تا چنین اثری ساخته شود. می نویسم و بعد از مدتی ازبین می رود، همین موسیقی های فیلم که نوشتم، مقدار زیادی از آن از بین رفته است. چون که مداد بوده و کاغذ، پودر شده و یا به مرور زمان پاک شده است، من خیلی از موسیقی هایم را ندارم.

با اینکه در دنیا نهادهایی هستند که این اسناد تاریخی را خریداری کرده و نگه داری می کنند

نه اینکه بخرند

می دانم مقصود شما چیست ولی نهادهایی مثل سازمان اسناد و کتابخانه ملی کارش چیست، مگر تاریخ موسیقی ایران چند مجید انتظامی دارد. حقیقتش را بخواهید آنجا که گفتید، ده سال کار نکردید و کسی سراغ شما نیامد را هم نمی فهمم مگر کار نهادهای عمومی چیست.

مجید انتظامی: نمی خواهم ماجرایی را باز کنم اما یک نهادی چهار سال قسط آخر کار من را نداد و وقتی کار به نهادهای بالا دست رسید و قرار شد بعد از چهار سال آن قسط آخر را بدهند، باز می خواستند تخفیف بگیرند، در حالی که آن پول دیگر ارزش آن زمان خودش را از دست داده بود و دیگر به کار و زندگی من نمی آمد. من هم قهر کردم و گفتم کار نمی کنم. اگر تهیه کننده این فیلم آخر نمی آمد و این همه اصرار نمی کرد، دیگر کار نمی کردم، حتی قصد اجرای کنسرت را هم نداشتم، وقتی نمی فهمند من چه اصراری دارم که کار کنم و به این ها بفهمانم، ده سال قهر کردم و آمدم کنار، دریغ که یک نفر تماس بگیرد و بپرسد که مجید انتظامی تو با این هشت میلیون تومان حقوقت چطور زندگی می کنی .

چرا نیستید و کجایید و چرا برای فرهنگ این مملکت کاری نمی کنید؟

مجید انتظامی: هیچ کس، نه از آهنگسازها نه از مسیولین کسی سراغ من نیامد.

درباره سمفونی همان طور که قبلاً هم صحبتش شد نهادهای عمومی در همه جای دنیا حمایت می کنند چرا که تاریخ ساز است و صدسال بعد قابلیت ارجاع دارد و راوی امروز ما برای آیندگان است، اثری مثل سمفونی ایثار چنین روایتی است

مجید انتظامی: سمفونی ایثار حتی امروز هم قابلیت اجرا دارد.

منظورم حرکت در تاریخ است مثل آثار بزرگانی که برای ما مانده است.

مجید انتظامی: ما به لحاظ فرهنگی قدری عقب هستیم، می گویند شکم گرسنه دین و ایمان ندارد، وقتی مردم در فشار هستند نمی روند بلیت فلان تومانی ارکستر بخرند، ترجیحا چیزی می خرد که شکم بچه اش را سیر کند. روی این مبحث باید از دوره های پایین تحصیلی از دبیرستان و دانشگاه کار شود، روی هنر و فرهنگ کار نشده است، شما نمی توانید از کسی که هنوز ارکستر سمفونیک ندیده توقع داشته باشید که بلیت بخرد و هزینه کند، این امر باید فرهنگ سازی شود. البته من امیدوارم مردم به آن سطح از رفاه برسند که موسیقی در سبد روزمره آن ها قرار بگیرد. هرچند که این روزها سالن های کنسرت پر است. در کنسرت موسیقی فیلمی که من داشتم و هر ده شب فروش تکمیل بود و می گفتند ده شب دیگر هم بگذارید باز هم مردم می آیند. بماند که من برای اجرا مسکن می خوردم و آمپول می زدم تا بتوانم سرپا بمانم.

نمی خواهم بیشتر از این شمارا اذیت کنم، فقط یک پرسش دیگر دارم، موسیقی ردیف دستگاهی و سازهای ایرانی بضاعت ارکسترال را دارند؟

مجید انتظامی: بله چرا ندارند، کی فکر می کرد با تار و سنتور و سه تار و کمانچه بشود موسیقی رزمی ساخت. موسیقی های اول انقلاب را گوش کنید، گروه شیدا را گوش کنید، همه موسیقی هایشان ارکسترال است، بستگی به کسی دارد که موسیقی را خلق می کند، موسیقی با هر فرمی و با هر سازی می تواند، مطربی باشد و می تواند حماسی باشد. از نظر من موسیقی مطربی حرام است، درست است که آدم نمی تواند در عروسی شجریان گوش کند ولی می تواند موسیقی مطلوب گوش کند، حداقل دیگر کافه ای نزند. ما آن موسیقی را می گوییم که خوب نیست. وگرنه به نظرم می رسد کسی مخالفتی با موسیقی خوب ندارد. من فقط نمی دانم چرا در تلویزیون ساز را نشان نمی دهند. از ساز می ترسند، از یک تکه تخته و سیم.

این نکته خودش عدم ارتباط مردم با سازهای محلی و ملی شان نیست، وقتی تلویزیون ساز را نشان نمی دهد جز موسیقی اصیل و ایرانی چه چیزی زیان می بیند؟

مجید انتظامی: مسیله این است که چه کسی تصمیم می گیرد، این تصمیم ها را باید کسانی بگیرند که دست اندرکار موسیقی هستند، پس خانه موسیقی برای چه داریم. خانه سینما و خانه تیاتر برای چه داریم ، برای اینکه این ها که متخصصین هستند تصمیم گیری کنند، وقتی این ها در جریان باشند بسیاری از امور درست می شود.

آخر دستگاهی مثل تلویزیون اصلا به حرف خانه موسیقی گوش نمی کند

مجید انتظامی: مشکل همین جاست، مطمین باشید در خانه موسیقی تصمیم نادرستی درباره موسیقی گرفته نمی شود، من را بکشید نمی توانم موسیقی مطربی بنویسم. مداد و کاغذ که به دست من می آید می روم به سمت این نوع موسیقی، این یک چیز درونی است. وقتی یک ارگانی درست شده است به نام خانه موسیقی مطمین باشید که در تمام فرم های موسیقی نظارت می کند، برای من عجیب است که موزه سازهای سنتی باز کرده اند، خب این را چه کسی باید ببیند، خب این را باید مردم ببینند. متاسفانه یک آشفتگی در تصمیم گیری وجود دارد، سه چهار نفر هستند که تصمیم می گیرند که آن هم آشفته و غلط است. ساز نشان ندهیم، خب که چه؟ من ممکن است خطرناک باشم، ولی ساز موسیقی که خطرناک نیست، ساز که به خودی خود نمی تواند خودش را منفجر کند، اگر از آن بد استفاده می شود، تقصیر من است، من را نشان می دهید ولی آن را نشان نمی دهید.

حتی ساز کسانی که موسیقی نواحی می نوازند را هم نشان نمی دهند کسی همچون زنده یاد حاج قربان سلیمانی را نشان نمی دهند، نمی دانم موسیقی مقامی را دوست دارید یا نه ؟

مجید انتظامی: مگر می شود دوست نداشت، ریشه های ماست، هیچ وقت دیدی که حاج قربان مطربی بزند

نه حتی اگر در عروسی و جشن بزند

مجید انتظامی: بله او موسیقی خودش را حتی در عروسی و جشن ها می زند. امکان ندارد، کسی که اصیل است مسیرش را عوض کند، امکان ندارد، حاج قربان اصیل بود. باید به این آدم ها اطمینان کرد. شورایی درست می کنند که یکی برای پولش می آید، یکی برای شهرت یکی برای آن که مدیر شدن و… هیچ کس نمی آید تا معضل موسیقی را حل کند.

نکته ای هست که من نپرسیدم و بخواهید آن را بگویید

گلنوش انتظامی: راستش چند وقت پیش صحبت می کردیم و پدر نکته ای را گفتند با اینکه در پرسش شما هم بود اما نمی دانم چرا نگفتند، اصولاً در هنر وقتی اثری به دل می نشیند که یک دردی پشت آن باشد، تا زمانی که شما دردی را نکشیده باشید نمی توانید اثری را خلق کنید که آن اثر بتواند زخمی را که باید به روح آدمی بزند . حیفم آمد که این جمله او را نگوییم. همه هنرها چه سینما چه تیاتر و موسیقی و نقاشی و… بدون درد و رنج و سختی نمی تواند آن اثر را منتقل کند، ببینید ما از قشر بورژوا قطعاً هنرمندانی داریم اما به تعداد انگشتان دست، ولی آن جور که زخم به جان و روح آدمی بزند، نبوده است.

قطعاً طبقه بورژوا حامیان خیلی خوبی برای هنر بودند مخصوصاً در هنر غرب، موزارت و میکل آنژ و داوینچی با سرمایه اشراف و طبقه بالا اثر خلق کردند ولی از آن طبقه چندان هنرمندی را نمی شناسیم، در حالی که مثلاً بتهوون از آن طبقه نبود

مجید انتظامی: بتهوون سمفونی اش را فروخت و با آن یک کاسه لوبیا خرید.

گلنوش انتظامی: دقیقاً هنر محصول این رنج است

مجید انتظامی: آخر بعضی فکر می کنند که مجید انتظامی پسر عزت الله انتظامی در ناز و نعمت بزرگ شده است و بعد رفته خارج آن جا برای خودش حال کرده و حالا این رشته را هم خوانده و آمده است. ولی کسی خبر از رنج های من ندارد بعلاوه که بسیاری رفاهی بیشتر از این اندازه را داشته اند و رفته اند و آمده اند و هنوز چیزی نشده اند، یعنی اثری را خلق نکرده اند. قدیم نسل ما نسل زجر کشیدن بود، برای اینکه نان وآب درست نبود، فرهنگ ها درست نبود، زور می گفتند، آب آب انبار ما واقعاً شبیه خاکشیر بود و ما آن آب را می خوردیم. حالا همین جور بیا بالا. این جوری که من با دختر و نوه ام رفتار می کنم با من هفتادسال پیش رفتار نمی شد. تا من می خواستم حرف بزنم می گفتند خفه بچه که جلوی بزرگ تر حرف نمی زند. ولی امروز نوه من که برای من می نواخت، آمد روی صحنه دست من را بوسید و بعد به مردم تعظیم کرد که من اصلا بلد هم نبودم.

راستی یک نکته دیگر تلویزیون موسیقی های شما را در هر مناسبتی پخش می کند آیا برای این کار اجازه ای دارد.

مجید انتظامی: سال هاست موسیقی من را گذاشته اند روی برنامه های مختلف، ولی کسی از من اجازه نگرفته است.

گلنوش انتظامی: پدر یکبار از تلویزیون شکایت کردند که از موسیقی های من در برنامه ها و مناسبت ها استفاده نکنید آن هم بدون اجازه، جوابشان این بود که شما موسیقی خوب نسازید.

مجید انتظامی: دقیقاً همین جواب را به من دادند، آقایی در تلویزیون بود و همین جواب را داد، من گفتم شما برای عروسک هایتان قانون گذاشتید که اگر شبیه آن شد حق استفاده ندارند، ولی از موسیقی های من بدون اجازه استفاده می کنید ، جواب داد که موسیقی خوب نساز.

در پایان جا دارد تا از ارکستر ملی تشکر کنم که با تمام نیرو و توان در کنسرت آخر من نواختند، من عاشقانه همه آن ها را دوست دارم و دست یکایک آن ها را می بوسم و برای آن ها روزهای بسیار بهتری را آرزو می کنم.

5757