یک امدادرسانی خاص در عملیات «والفجر8»

امدادگران اغلب، مجروحان را پانسمان می کردند تا جلوی خون ریزی های اساسی شان گرفته شود؛ البته امکانات و خدمات و تعداد افرادشان محدود بود. پست های امداد معمولاً یک چادر صحرایی بود که بلافاصله برپا می شد و نقطه ای آماده و مناسب و امن برای جمع آوری مجروحان بود.

به گزارش ایرامکس، سردار نصرالله فتحیان؛مسیول بهداری رزمی سپاه در جبهه جنوب در دوران دفاع مقدس در بخشی از کتاب تاریخ شفاهی خود به بیان اقدامات و امدادرسانی توسط بهداری رزمی در جریان عملیات «والفجر 8ـ» پرداخته که به مناسبت ایام اجرای این عملیاتآن را مرور می کنیم.

سردار فتحیان روایت می کند: بهداری یگان های عمل کننده در عملیات والفجر 8، چند قایق اختصاصی با عنوان قایق آمبولانس برای انتقال مجروحان پیش بینی کرده بودند که امکانات ویژه داشتند. بدون شک، انتقال همه مجروحان با این چند قایق امکان پذیر نبود با آتش سنگینی که دشمن در پاتک های پی درپی اجرا کرد؛ نیاز به ایجاد مراکز درمانی در داخل شهر فاو بیشتر احساس شد.

فردای روز عملیات (21 بهمن 1364)، بهداری یگان های عمل کننده، پست های امدادی خود را از رودخانه عبور دادند و در شهر فاو برپا کردند.در روز دوم عملیات، حتی پزشک هم به منطقه فاو برده بودند. لشکر 25 کربلا و لشکر 31 عاشورا در پست های امدادشان پزشک داشتند. بیشتر انتقال مجروحان از طریق همین ایستگاه های تخلیه مجروحان واقع در ساحل اروند با قایق انجام می شد.

اولین سطح خدمات امدادی را خود رزمنده ها در منطقه درگیری انجام می دادند. در زمان عملیات ها، به هر رزمنده یک کیف امداد انفرادی داده می شد. این کیف ها درواقع همان بسته های امداد انفرادی بودند. هر رزمنده به محض اینکه خودش یا هم رزمش جراحتی برمی داشت، اگر جراحت سطحی بود و می توانست مطابق آموزشی که دیده بود، خدمات امدادی انجام بدهد، بلافاصله از امکانات داخل کیف استفاده می کرد.

سطح دوم امداد را امدادگرانی که در دسته ها و گروهان ها همراه با نیروهای رزمنده حرکت می کردند، انجام می دادند. آن ها آموزش های بیشتری دیده بودند. این امدادگران یک کوله امدادی با خودشان حمل می کردند. در عملیات والفجر 8 قرار بود در همان موج اول که رزمندگان حرکت می کردند، بعدازاینکه غواص ها خط را شکستند، نیروهای امدادگر عملیاتی بلافاصله با عبور قایق های حامل نیروهای پیاده در موج دوم هجوم، همراه آن ها به منطقه بروند و در سطح دوم، خدمات امدادی را انجام بدهند.

این امدادگران اغلب، مجروحان را پانسمان می کردند تا جلوی خون ریزی های اساسی شان گرفته شود؛ البته امکانات و خدمات و تعداد افرادشان محدود بود. پست های امداد معمولاً یک چادر صحرایی بود که بلافاصله برپا می شد و نقطه ای آماده و مناسب و امن برای جمع آوری مجروحان بود.

سطح بعدی امدادرسانی در پست های امداد انجام می شد. آمبولانس ها مجروحان را به اورژانس منتقل می کردند. در عملیات والفجر 8، در پست امداد، دانشجوی پزشکی و پزشک هم حضور داشت. این پست امدادی، فاصله بین خط مقدم تا اورژانس را پر می کرد تا در فاصله چهار پنج کیلومتری تا اورژانس، اقدامات حیاتی روی مجروحان انجام شود.

اهمیت اورژانس های صحرایی در منطقه فاو

روز سوم یا چهارم عملیات، 23 یا 24 بهمن، که تا حدودی منطقه تثبیت و پاک سازی اولیه انجام شد و امکان استقرار اورژانس میسر شد، بهداری یگان های عمل کننده، اورژانس صحرایی خودشان را برپا کردند و مجروحان به جای انتقال به محل تجمع مجروحان به اورژانس صحرایی منتقل می شدند.

اورژانس لشکر 25 کربلا در شهر فاو و اورژانس لشکر 31 عاشورا در جاده ای برپا شد که به سمت کارخانه نمک می رفت. اورژانس لشکر 7 ولی عصر (عج) هم در جاده ام القصر بر پا شد. این اورژانس ها در خط حد یگان خودشان برپاشده بودند ولی برای پذیرش مجروحان محدودیت قایل نبودند که فقط مجروحان یگان خودشان را بپذیرند و هر مجروحی می توانست به آن اورژانس ها منتقل شود.

اورژانس لشکر 25 کربلا در مقطعی اورژانس محوری شد؛ یعنی کل مجروحان به آنجا می آمدند. برای همین می بایست یک پشتیبانی فوق العاده از اورژانس آن ها می شد. ما گروه تخصصی پزشکی برای تقویت آن ها می فرستادیم و پشتیبانی واحدهای خون را تقویت می کردیم. ظرفیت آمبولانسشان را هم تقویت می کردیم تا بتوانند به سایر یگان هایی که مجروح می آوردند، خدمات بدهند.

شهادت تعدادی از پزشکان و امدادگران باتجربه

در این عملیات، در گام اول، بهداری یگان های عمل کننده تا قبل از اجرای عملیات به سمت کارخانه نمک و جاده استراتژیک و جاده ام القصر، پست های امداد تقویت شده داشتند. پزشک هم به آنجا برده بودند. چهار پنج روز از عملیات گذشته بود که در پست امداد لشکر 14 امام حسین (ع) بسیاری از افرادشان، ازجمله دکتر عبدالحمید قاضی میر سعید و دکتر مهدی سید علی کرباسی که هر دو دانشجوی پزشکی سال پنج یا شش بودند و وارد دوره انترنی شده بودند، به همراه عباس پیکری، جانشین بهداری لشکر و مهدی مقبل اصفهانی، از نیروهای باتجربه بهداری، به شهادت رسیدند. یک گلوله توپ سنگین دشمن مستقیم روی پست امداد فرود آمد و همه آن ها شهید شدند.

پست امداد بهداری لشکر 8 نجف در منطقه عملیاتی فاو هم بمباران وسیع شیمیایی شد و همه کارکنان آن شیمیایی شدند و دو نفرشان هم به شهادت رسیدند. به محض اینکه آن ها بمباران شیمیایی شدند، من بالای سرشان بودم. همه عزیزان آنجا براثر اصابت راکت گاز خردل آلوده شده بودند.

بهداری لشکر 27 حضرت رسول (ص) هم اورژانس خود را در محل یکی از شیلترهای پایگاه موشکی عراق واقع در جاده ام القصر، سمت خورعبدالله برپا کرده بود. یک روز صبح، وقتی مجروحان را تخلیه می کردند، هواپیمای عراقی آنجا را زد که جانشین بهداری لشکر به همراه عده ای از مجروحان و کارکنان اورژانس به شهادت رسیدند. در مدت 75 روز نبرد در فاو، بیشتر از 10 اورژانس در کل منطقه عملیاتی والفجر 8 برپاشده بود.

دیدگاه فرماندهان لشکرها نسبت به مدیران بهداری

جایگاه مسیولان بهداری لشکرها و اقدامات آن ها از منظر فرماندهان شنیدنی بود؛ یکی از آن ها مهدی باکری، فرمانده لشکر 31 عاشورا بود. او همیشه به من می گفت: این مسیول بهداری لشکر ما به اندازه یک فرمانده محور عملیاتی، بار روی دوششه. گاهی وقت ها، مثل فرماندهان بهداری رزمی باید زودتر وارد منطقه بشه تا محل استقرار پست امداد و درمان را شناسایی کنه؛ از یگان های پیاده هم جلوتره.

امین شریعتی هم که بعد از مهدی باکری فرماندهی لشکر 31 عاشورا را بر عهده داشت، می گفت: اطلاعات مسیول بهداری در زمینه شناسایی منطقه رو از اطلاعات فرمانده گردانم بیشتر باور دارم؛ چون مسیرهای عملیاتی رو رفته و با چشم غیرمسلح شناسایی کرده. به همین دلیل، تعداد شهدا و مجروحان کارکنان بهداری رزمی سپاه، این قدر زیاد بوده است.

در لشکر 27 حضرت رسول (ص) و لشکر 10 سیدالشهدا (ع) در طول سال های دفاع مقدس، سه چهار مسیول بهداری شان به شهادت رسیدند. مجموع شهدای امدادگر، پزشک و پرستار بهداری سپاه در طول جنگ حدود 3500 نفر است. این ها هزینه نجات جان چند صد هزار مجروح بودند.

منبع:

علی اصغر ملا، عباس حیدری مقدم آرانی، تاریخ شفاهی دفاع مقدس: بهداری رزمی، روایت: نصرالله فتحیان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران 1402، صص 340، 341، 342، 343، 344، 345، 347

پایان خبر ایرامکس