تاریخچه و اهمیت استراتژیک ایستگاه راه آهن خرمشهر

ایستگاه راه آهن خرمشهر، به عنوان یکی از مهم ترین پایانه های ریلی و ترانزیتی ایران در جنوب، همواره قلب تپنده ی مبادلات و شاهراه حیاتی کشور محسوب می شود. موقعیت استراتژیک آن در کنار اروندرود و کارون، با دسترسی بی واسطه به بنادر خلیج فارس و نزدیکی به مرز عراق، تاریخ این سرزمین را با سرنوشت خود گره زده است.

تاریخچه پرفراز و نشیب این ایستگاه، حکایت از نقشی بی بدیل در تحولات بزرگ ملی و بین المللی دارد. از زمان احداث در دوران پهلوی اول به عنوان بخشی از راه آهن سراسری ایران، تا تبدیل شدن به «پل پیروزی» در جنگ جهانی دوم و کریدور پارسی، و سپس مواجهه با ویرانی های جنگ تحمیلی و سرانجام بازسازی و احیای مجدد آن، خرمشهر همواره روایت گر صبوری و پایداری یک ملت بوده است. امروز نیز با چشم انداز اتصال ریلی به بصره و فراتر از آن، دریچه های جدیدی به روی ترانزیت و اقتصاد منطقه می گشاید و جایگاه خود را به عنوان یک میراث جهانی یونسکو، بیش از پیش تثبیت می کند.

۱. ریشه های پیدایش: خرمشهر و تولد راه آهن سراسری ایران

ایده احداث یک شبکه ریلی ملی در ایران، رؤیایی دیرینه بود که از اواسط دوران قاجار در ذهن نخبگان و سیاستمداران ریشه دوانده بود. افرادی چون یوسف خان مستشارالدوله و مرتضی قلی خان صنیع الدوله، سال ها پیش از آنکه عملیاتی شود، در مورد اهمیت آن مقالات متعددی نگاشته بودند. اما موانع زیادی بر سر راه تحقق این رؤیا قرار داشت؛ از مخالفت قدرت های بزرگ مانند روسیه و بریتانیا که هر یک از ترس نفوذ رقیب در مرزهای خود مانع از پیشرفت پروژه می شدند، تا نبود منابع مالی کافی در خزانه دولت. با وجود تمامی این چالش ها، نیاز به یک زیرساخت حمل ونقل مدرن برای توسعه اقتصادی، یکپارچگی ملی و حفظ استقلال، هرگز از بین نرفت و در نهایت، اراده ای ملی پشت این آرزوی بزرگ قرار گرفت.

۱.۱. نیاز به شبکه ریلی ملی

تا اوایل قرن بیستم، در حالی که کشورهای همسایه و نقاط مختلف جهان به سرعت در حال گسترش شبکه های ریلی خود بودند، ایران همچنان به شیوه های سنتی حمل ونقل وابسته بود. تردد با حیوانات باربر، علاوه بر کندی و دشواری، مانعی جدی بر سر راه تجارت داخلی و خارجی بود و عملاً ایران را از قافله پیشرفت صنعتی و اقتصادی جهان عقب نگه می داشت. این عقب ماندگی، احساس نیاز به یک راه آهن سراسری را به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل کرده بود. راه آهنی که نه تنها شهرها و مناطق دورافتاده را به هم متصل کند، بلکه با پیوند بنادر شمالی به جنوبی، دروازه های ایران را به روی تجارت جهانی بگشاید و به استقلال اقتصادی و سیاسی کشور یاری رساند.

۱.۲. خرمشهر، ترمینال جنوبی

در میان تمامی شهرهای بندری ایران، خرمشهر (که در آن دوران بندر شاپور نیز در نزدیکی آن اهمیت داشت) به دلیل موقعیت جغرافیایی بی نظیر خود، به عنوان یکی از دو پایانه اصلی راه آهن سراسری (مسیر شمال به جنوب) انتخاب شد. این انتخاب، نه تنها به دلیل دسترسی آسان به آب های آزاد خلیج فارس و مسیرهای دریایی بین المللی بود، بلکه به خاطر نزدیکی به رودخانه های کارون و اروند، و نیز مناطق نفت خیز خوزستان، به این شهر جایگاهی استراتژیک می بخشید. خرمشهر قرار بود دروازه ورود و خروج کالا و مسافر از جنوب باشد، جایی که دریا به ریل می رسید و جابه جایی های بزرگ آغاز می شد.

۱.۳. دوره احداث

در سال ۱۳۰۵ خورشیدی، با تصویب لایحهٔ تأسیس راه آهن سراسری ایران در مجلس شورای ملی، رؤیا به واقعیت پیوست. بودجه ساخت این پروژه عظیم، به ابتکار صنیع الدوله، از محل درآمدهای حاصل از انحصار قند و چای تأمین شد تا وابستگی به وام های خارجی به حداقل برسد و پروژه با سرمایه ملی به پیش برود. در ۲۳ مهر ۱۳۰۶، نخستین کلنگ ساختمان راه آهن سراسری در تهران به زمین زده شد و عملیات از سه جبهه شمال، مرکز و جنوب آغاز گردید. اما مسیر جنوب، به ویژه در مناطق خوزستان، با چالش های بی شماری همراه بود. سیلاب ها، گرمای طاقت فرسا، و دشواری های مهندسی در عبور از مناطق باتلاقی و رودخانه ها، هر قدم پیشروی را به یک مبارزه تبدیل می کرد. با این حال، با تلاش بی وقفه مهندسان و کارگران، و به کارگیری فناوری های پیشرفته آن دوران، خط ریلی به سمت خرمشهر با استقامتی مثال زدنی ساخته شد. این مسیر، نه تنها یک شاهکار مهندسی، بلکه نمادی از اراده ملی برای پیشرفت بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.

۱.۴. اولین بهره برداری

پس از سال ها تلاش و کوشش، سرانجام در ۲۷ مرداد ۱۳۱۷، راه آهن سراسری ایران به طول ۱۳۹۴ کیلومتر تکمیل شد و دو خط شمال و جنوب در ایستگاه راه آهن سفیدچشمه اراک به یکدیگر متصل شدند. با این اتفاق، ایستگاه راه آهن خرمشهر نیز رسماً به بهره برداری رسید. لحظه ای تاریخی که نویدبخش عصری جدید در حمل ونقل و تجارت ایران بود. اولین قطارهایی که از این ایستگاه به حرکت درآمدند، نه تنها مسافر و بار جابه جا می کردند، بلکه امید و پیشرفت را نیز با خود به ارمغان می آوردند. افتتاح ایستگاه خرمشهر، فصلی نوین در تاریخ این شهر و استان خوزستان گشود و آن را به یکی از مهم ترین مراکز لجستیکی و اقتصادی کشور تبدیل کرد.

«راه آهن سراسری ایران، شاهکاری مهندسی بود که نه تنها ارتباطات داخلی کشور را دگرگون کرد، بلکه آن را به بنادر جنوبی متصل ساخت و دروازه ای به جهان گشود. ایستگاه خرمشهر، نقطه تلاقی خشکی و دریا، نمادی از این دستاورد بزرگ بود.»

۲. اوج اهمیت استراتژیک: ایستگاه خرمشهر در جنگ جهانی دوم (کریدور پارسی)

شاید کمتر کسی تصور می کرد که چند سال پس از افتتاح پرشور، ایستگاه راه آهن خرمشهر به یکباره در مرکز یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ جهان قرار گیرد. آغاز جنگ جهانی دوم و نیاز متفقین به مسیرهای لجستیکی امن برای کمک رسانی به شوروی، سرنوشت این ایستگاه را با تحولات جهانی گره زد. ایران که تلاش می کرد در این جنگ بی طرف بماند، ناگهان خود را در میان کشمکش قدرت های بزرگ یافت و موقعیت استراتژیک آن، به ویژه راه آهن سراسری، به شدت مورد توجه قرار گرفت.

۲.۱. زمینه تاریخی

در سال ۱۹۴۱، با حمله آلمان نازی به اتحاد جماهیر شوروی، متفقین (بریتانیا و آمریکا) برای حمایت از شوروی، نیاز مبرمی به ایجاد یک مسیر تدارکاتی امن و سریع پیدا کردند. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود، یعنی هم مرز بودن با شوروی از شمال و دسترسی به آب های آزاد از جنوب، بهترین گزینه برای این منظور بود. بریتانیا و شوروی به بهانه حضور جاسوسان آلمانی و تضمین امنیت منابع نفتی و خطوط کمک رسانی، ایران را اشغال کردند و راه آهن سراسری کشور، به ویژه ایستگاه حیاتی خرمشهر، ناگهان در کانون توجهات قرار گرفت.

۲.۲. پل پیروزی و کریدور پارسی

پس از اشغال ایران، راه آهن سراسری به سرعت به کریدور پارسی معروف شد؛ شاهراهی حیاتی که از طریق آن، میلیون ها تن تجهیزات نظامی، مواد غذایی و کمک های بشردوستانه از خلیج فارس به سمت شوروی منتقل می شد. این خط آهن، عملاً به پل پیروزی متفقین تبدیل شد و نقش بی بدیلی در سرنوشت جنگ ایفا کرد. حجم عظیم کالاها و تردد قطارها، منظره ای بی سابقه را در تاریخ حمل ونقل ایران رقم زد. هر قطاری که از خرمشهر به سمت شمال می رفت، حامل بار امید و سرنوشت میلیون ها نفر در جبهه های جنگ بود.

۲.۳. نقش حیاتی ایستگاه خرمشهر

ایستگاه راه آهن خرمشهر در این دوران، بیش از هر زمان دیگری، شاهد جنب و جوش بی امانی بود. بندر خرمشهر و ایستگاه راه آهن آن، نقطه تلاقی اقیانوس ها و ریل ها بودند. کشتی های متفقین از اقصی نقاط جهان، مملو از تانک، هواپیما، مهمات و آذوقه، در بنادر خرمشهر پهلو می گرفتند. کارگران شبانه روزی، تجهیزات را از کشتی ها تخلیه کرده و به واگن های قطار منتقل می کردند. این ایستگاه، عملاً به یک پایگاه لجستیکی عظیم تبدیل شده بود که هر ثانیه در آن، سرنوشت جنگ رقم می خورد. نیروهای آمریکایی و بریتانیایی، مدیریت بخشی از عملیات را بر عهده داشتند و ایستگاه خرمشهر، از یک پایانه داخلی، به یک مرکز ترانزیت جهانی تغییر کاربری داده بود. گفته می شود بین ۲۶ تا ۳۴ درصد از تدارکات قانون لند-اجاره ای آمریکا به شوروی از طریق کریدور پارسی و به مدد همین ایستگاه منتقل شد.

۲.۴. تاثیرات

نقش محوری خرمشهر در کریدور پارسی، تاثیرات عمیقی بر این شهر و منطقه گذاشت. از نظر اقتصادی، خرمشهر رونق بی سابقه ای را تجربه کرد. مشاغل مرتبط با حمل ونقل و بندر، افزایش یافت و جمعیت شهر نیز به سرعت رشد کرد. حضور نیروهای خارجی، بافت جمعیتی و فرهنگی شهر را نیز تحت تاثیر قرار داد. خرمشهر از یک شهر بندری نسبتاً آرام، به یک نقطه استراتژیک بین المللی با حضور گسترده خارجی ها تبدیل شد. این دوره، در حافظه جمعی مردم خرمشهر به عنوان زمانی پر از جنب و جوش و تغییرات سریع باقی ماند و جایگاه بین المللی این شهر را به شکلی غیرمنتظره ارتقا داد.

۳. ایستگاه خرمشهر در دوران معاصر: از جنگ تحمیلی تا بازسازی

پس از پایان جنگ جهانی دوم و عقب نشینی متفقین، ایستگاه راه آهن خرمشهر دوران آرامش نسبی و توسعه را تجربه کرد. سال ها گذشت و این ایستگاه همچنان به نقش حیاتی خود در حمل ونقل مسافر و بار ادامه داد، اما این آرامش، دیری نپایید. در سال ۱۳۵۹، با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سرنوشت این ایستگاه بار دیگر با بزرگترین بحران ملی گره خورد، بحرانی که این بار نه از سوی قدرت های دوردست، که از نزدیکترین همسایه آغاز شد.

۳.۱. توسعه پس از جنگ جهانی

در دهه های پس از جنگ جهانی دوم، ایستگاه راه آهن خرمشهر همچنان به عنوان یک شریان حیاتی برای اقتصاد جنوب ایران عمل می کرد. رونق اقتصادی، گسترش صنایع نفتی و توسعه بنادر، نیاز به یک شبکه ریلی کارآمد را بیش از پیش پررنگ ساخته بود. ایستگاه خرمشهر در این دوران، به محلی برای اتصال خوزستان به دیگر نقاط کشور تبدیل شد، جایی که محصولات کشاورزی، کالاهای صنعتی و نفت، از طریق ریل به بازارهای داخلی و خارجی می رسیدند. تردد قطارهای مسافربری نیز رو به فزونی بود و این ایستگاه، نقش مهمی در تسهیل سفرها و ارتباطات مردمی ایفا می کرد.

۳.۲. مصیبت جنگ ایران و عراق

با آغاز جنگ تحمیلی، خرمشهر به دلیل موقعیت مرزی خود، به خط مقدم نبرد تبدیل شد. ایستگاه راه آهن که روزی نماد پیشرفت و ارتباط بود، اکنون در آغوش آتش و ویرانی قرار گرفت. گلوله ها و خمپاره ها، ساختمان های ایستگاه، ریل ها و زیرساخت های حیاتی آن را هدف قرار دادند و آن را به ویرانه ای تبدیل کردند. سکوت غم انگیزی بر ایستگاه حاکم شد، سکوتی که نوای حرکت قطارها را برای سال ها با خود برد. خرمشهر، شهر مقاومت، زخم های عمیقی بر پیکره خود پذیرفت و ایستگاه راه آهن آن نیز، شاهد رنج و پایداری مردمش در یکی از تلخ ترین فصول تاریخ ایران بود. فعالیت ها به کلی متوقف شد و این شریان حیاتی، از کار افتاد.

۳.۳. نماد مقاومت و بازسازی

پس از پایان جنگ و آزادی خرمشهر، یکی از اولین اولویت ها، بازسازی زیرساخت های ویران شده بود. ایستگاه راه آهن خرمشهر، که نمادی از تخریب و سپس پایداری شهر محسوب می شد، با اراده ای قوی و همت ملی، از نو ساخته شد. فرآیند بازسازی طاقت فرسا و زمان بر بود، اما این کار به نمادی از تولد دوباره و سرزندگی تبدیل گشت. آجر به آجر، ریل به ریل، ایستگاه دوباره جان گرفت. گویی که خود ایستگاه، درس مقاومت را از مردم خرمشهر آموخته بود. این بازسازی نه تنها به معنای احیای یک زیرساخت، بلکه به مفهوم بازگرداندن امید و زندگی به شریان های حیاتی شهر بود، تا بار دیگر صدای سوت قطارها، نویدبخش آینده ای روشن باشد.

۳.۴. عملکرد کنونی

امروز ایستگاه راه آهن خرمشهر بار دیگر فعال و پویاست. این ایستگاه با پذیرش قطارهای مسافربری و باری، نقش خود را در حمل ونقل منطقه بازیابی کرده است. مسیرهای ریلی از خرمشهر به شهرهایی چون تهران، مشهد، قم و اهواز، امکان سفر راحت و مطمئن را برای ساکنان منطقه فراهم می آورد. علاوه بر آن، در حمل و نقل کالاهای نفتی، صنعتی و کشاورزی نیز نقشی کلیدی ایفا می کند و از طریق خطوط ریلی خود، کالاها را به بنادر جنوبی، شهرهای داخلی و مرزهای بین المللی انتقال می دهد. این ایستگاه، اکنون نه تنها یک مرکز حمل ونقل، بلکه ستون فقراتی برای بازسازی اقتصادی منطقه و ارتباطات پایدار است.

۴. افق های جدید: اتصال ریلی خرمشهر به عراق و چشم اندازهای آینده

با وجود تمامی تحولات و فراز و نشیب های تاریخی، ایستگاه راه آهن خرمشهر همواره به سمت آینده گام برداشته است. در سال های اخیر، نگاه ها به سوی افق های جدیدی دوخته شده که می تواند جایگاه استراتژیک این ایستگاه را بیش از پیش ارتقا بخشد. یکی از مهم ترین این چشم اندازها، پروژه اتصال ریلی خرمشهر به کشور عراق است که نه تنها برای منطقه، بلکه برای ترانزیت بین المللی نیز اهمیت فراوانی دارد.

۴.۱. پروژه اتصال ریلی خرمشهر – بصره

پروژه اتصال ریلی خرمشهر به بصره در عراق، طرحی دیرینه است که می تواند تحولی عظیم در مبادلات منطقه ای و بین المللی ایجاد کند. این پروژه، شامل احداث یک خط ریلی مهم است که دو کشور همسایه را از طریق خرمشهر و بصره به یکدیگر متصل می کند. اهمیت این اتصال، فراتر از جابه جایی کالا و مسافر است؛ این پروژه پتانسیل دارد تا کریدورهای جدیدی برای تجارت و گردشگری باز کند. پس از تکمیل این خط آهن، راه آهن خرمشهر می تواند به شبکه ریلی عراق و از آنجا به کشورهای مدیترانه ای متصل شود، اتفاقی که تحول عظیمی در حوزه ترانزیت کالا و مسافر منطقه ایجاد خواهد کرد.

۴.۲. تاثیر منطقه ای و بین المللی

اتصال ریلی خرمشهر به عراق، پیامدهای گسترده ای در سطح منطقه ای و بین المللی خواهد داشت. از یک سو، این مسیر فرصت های اقتصادی بی نظیری را برای هر دو کشور فراهم می کند؛ امکان تبادل کالاها با هزینه ای کمتر و سرعتی بیشتر، و همچنین رونق بازارهای مرزی. از سوی دیگر، این اتصال برای زائران و گردشگران نیز بسیار حیاتی است. مسیر ریلی خرمشهر-بصره، به ویژه در ایام اربعین، می تواند سهولت و امنیت بیشتری را برای میلیون ها زائری که قصد سفر به عتبات عالیات را دارند، فراهم آورد. این ارتباط نه تنها یک پیوند فیزیکی، بلکه پلی برای تعمیق روابط فرهنگی و اجتماعی بین ایران و عراق خواهد بود.

۴.۳. پتانسیل هاب ترانزیتی

با تحقق پروژه اتصال به عراق و شبکه های ریلی مدیترانه، خرمشهر می تواند به یک قطب مهم ترانزیتی در منطقه و حتی در مسیر کریدور شمال-جنوب تبدیل شود. این کریدور که ایران را به قفقاز، روسیه و اروپا متصل می کند، با اضافه شدن پایانه جنوبی در خرمشهر، تکمیل تر و کارآمدتر خواهد شد. چشم انداز تبدیل شدن خرمشهر به یک هاب ترانزیتی، به معنای ورود سرمایه گذاری های بیشتر، ایجاد فرصت های شغلی فراوان و افزایش نقش این شهر در اقتصاد ملی و منطقه ای است. این پتانسیل، خرمشهر را از یک ایستگاه مرزی، به یک گذرگاه جهانی ارتقا می دهد.

۴.۴. توسعه زیرساخت ها

همگام با چشم اندازهای توسعه و اتصال ریلی، برنامه هایی برای توسعه زیرساخت ها و امکانات ایستگاه راه آهن خرمشهر نیز در دست اجراست. افزایش ظرفیت های باربری، بهبود خدمات مسافری، مدرن سازی تجهیزات و ارتقای فناوری های ریلی، از جمله این برنامه هاست. هدف، آن است که ایستگاه خرمشهر بتواند به بهترین نحو، پاسخگوی نیازهای فزاینده ترانزیتی و مسافری باشد و نقش محوری خود را در این مسیرهای جدید ایفا کند. این توسعه ها، تضمین کننده این است که خرمشهر، آماده پذیرش جایگاه جدید خود در نقشه حمل ونقل جهانی باشد.

۵. جایگاه جهانی: ایستگاه راه آهن خرمشهر و میراث جهانی یونسکو

در میان تمامی رویدادها و تحولاتی که ایستگاه راه آهن خرمشهر به خود دیده، یکی از برجسته ترین افتخارات، ثبت راه آهن سراسری ایران، که این ایستگاه بخشی جدایی ناپذیر از آن است، در فهرست میراث جهانی یونسکو است. این رویداد، نه تنها به اهمیت تاریخی و مهندسی این شریان حیاتی مهر تأیید زد، بلکه نگاه جهان را به سوی این شبکه ریلی و نقاط کلیدی آن، از جمله خرمشهر، جلب کرد. این ثبت، فصل جدیدی در شناساندن ارزش های این سازه عظیم به جهانیان گشود.

۵.۱. ثبت راه آهن سراسری ایران در یونسکو

در مرداد ماه ۱۴۰۰، در چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو، راه آهن سراسری ایران به عنوان بیست و پنجمین میراث جهانی ملموس و نخستین میراث صنعتی ایران، در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. این شاهکار مهندسی، که در دوران رضاشاه پهلوی و با سرمایه های داخلی ساخته شد، مسیری به طول ۱۳۹۴ کیلومتر است که دریای خزر را در شمال به خلیج فارس در جنوب متصل می کند. این ثبت جهانی، نه تنها برای مهندسان و دست اندرکاران، بلکه برای تمامی مردم ایران، افتخاری بزرگ محسوب می شود و نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی این پروژه عظیم دارد.

۵.۲. دلایل این ثبت

یونسکو دلایل متعددی برای ثبت راه آهن سراسری ایران ذکر کرده است. این پروژه به عنوان یک شاهکار مهندسی در قرن بیستم شناخته می شود که با عبور از دو رشته کوه البرز و زاگرس، رودخانه های خروشان، جنگل های انبوه و دشت های وسیع، و با ساخت ۱۷۴ پل بزرگ، ۱۸۶ پل کوچک و ۲۲۴ تونل، سختی های جغرافیایی و مهندسی بی شماری را پشت سر گذاشته است. یکی از نکات برجسته، تأمین مالی این پروژه با سرمایه داخلی (مالیات بر قند و چای) و بدون استقراض خارجی بود که استقلال و خودکفایی ایران را در آن دوره نشان می دهد. علاوه بر این، نقش تاریخی این راه آهن در تحولات جهانی، به ویژه به عنوان «کریدور پارسی» در جنگ جهانی دوم، به اهمیت آن افزوده است. این پروژه، نمادی از تلاقی طبیعت، مهندسی و تاریخ است.

۵.۳. جایگاه خرمشهر در این میراث

در میان تمامی ایستگاه ها و مسیرهای این راه آهن عظیم، ایستگاه خرمشهر جایگاهی بی بدیل و کلیدی دارد. این ایستگاه، به عنوان دروازه جنوبی راه آهن سراسری، نقطه اتصال این شریان حیاتی به آب های آزاد خلیج فارس بود. در واقع، بدون خرمشهر و بندر آن، مفهوم سراسری بودن این راه آهن ناقص می ماند. این ایستگاه به دلیل نقش محوری اش در کریدور پارسی و تبدیل شدن به اصلی ترین نقطه تخلیه و بارگیری متفقین در جنگ جهانی دوم، اهمیتی تاریخی پیدا کرده است. خرمشهر، نه تنها یک پایانه، بلکه نقطه شروع و پایان بسیاری از داستان های تاریخی و اقتصادی مرتبط با این خط آهن است و به همین دلیل، بخشی جدایی ناپذیر از ارزش جهانی ثبت شده آن محسوب می شود.

۵.۴. پیامدها

ثبت راه آهن سراسری ایران در فهرست یونسکو، پیامدهای مثبتی برای ایستگاه راه آهن خرمشهر نیز به همراه دارد. این جایگاه جهانی، توجهات بیشتری را به سمت حفظ و نگهداری این میراث ارزشمند جلب خواهد کرد. همچنین، پتانسیل گردشگری ایستگاه را به شدت افزایش می دهد. مسافران و علاقمندان به تاریخ و مهندسی از سراسر جهان، برای بازدید از این بخش از میراث جهانی، به خرمشهر خواهند آمد. این امر می تواند به توسعه پایدار شهر و رونق اقتصادی منطقه کمک کند و داستان پرفراز و نشیب این ایستگاه را به گوش جهانیان برساند، داستانی از اراده، مقاومت و امید.

نتیجه گیری

ایستگاه راه آهن خرمشهر، تنها یک سازه بتنی و آهنی نیست؛ بلکه خود یک کتاب تاریخ زنده است. از روزهای اولیه احداث در دوران پهلوی اول، به عنوان بخشی از یک رؤیای ملی برای اتصال شمال و جنوب، تا تبدیل شدن به شاهراهی حیاتی در جنگ جهانی دوم و حمل تدارکات متفقین، این ایستگاه همواره در قلب تحولات تاریخی قرار داشته است. سپس، زخم های عمیق جنگ تحمیلی را بر پیکر خود احساس کرد و در نهایت، با اراده ای پولادین، از میان خاکسترها برخاست و نماد مقاومت و بازسازی شد.

امروزه، با افق های جدیدی چون اتصال ریلی به عراق و چشم انداز تبدیل شدن به یک هاب ترانزیتی بین المللی، ایستگاه راه آهن خرمشهر نه تنها گذشته ای پربار دارد، بلکه آینده ای درخشان را نیز نوید می دهد. ثبت این راه آهن در فهرست میراث جهانی یونسکو، مهر تاییدی بر ارزش های بی بدیل تاریخی، فرهنگی و مهندسی آن است و جایگاه خرمشهر را به عنوان یک دروازه حیاتی، نه تنها برای ایران، بلکه برای منطقه و جهان، بیش از پیش نمایان می سازد. حفظ و توسعه این میراث ملی و دروازه استراتژیک جنوب کشور، وظیفه ای است که نسل های امروز و آینده باید به آن توجه ویژه داشته باشند تا داستان پایداری و امید خرمشهر، همچنان در طول ریل ها روایت شود.