تاریخچه و تأسیس فرودگاه بین المللی جهرم

فرودگاه بین المللی شهدای جهرم، دروازه ای هوایی به سوی استان فارس، نمادی از پیشرفت و هم افزایی منطقه ای است که ریشه های عمیقی در تاریخ هوانوردی ایران دارد. این فرودگاه با تأسیس خود در سال ۱۳۴۸، فصلی نوین را در ارتباطات و توسعه اقتصادی جنوب کشور گشود و به عنوان دومین فرودگاه فعال در استان فارس پس از شیراز، جایگاهی برجسته یافت. فرودگاه جهرم از همان آغاز، نقشی حیاتی در تسهیل جابه جایی مسافران، حمل و نقل بار و حتی خدمات بشردوستانه ایفا کرد و در گذر زمان، شاهد تحولات عظیمی بود که از دوران پررونق پیش از انقلاب تا سال های سرنوشت ساز دفاع مقدس و توسعه های نوین در مسیر تبدیل شدن به یک مرز هوایی بین المللی را در بر می گیرد. روایت فرودگاه جهرم، داستانی از تلاش و دوراندیشی برای پیوند آسمان و زمین است، روایتی که اهمیت یک فرودگاه را فراتر از صرفاً یک سازه نشان می دهد و آن را به قلب تپنده ی توسعه یک منطقه تبدیل می کند.

ریشه های یک رؤیا: چرا فرودگاه جهرم شکل گرفت؟

در دهه ی ۱۳۴۰ شمسی، با رشد روزافزون جمعیت و توسعه ی شهرهای ایران، نیاز به زیرساخت های حمل ونقل مدرن بیش از پیش احساس می شد. جهرم، با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در جنوب استان فارس و پتانسیل های فراوان در حوزه های کشاورزی و تجاری، به تدریج به قطبی در حال رشد تبدیل می شد. در آن زمان، حمل ونقل زمینی، هرچند شریان اصلی ارتباطی به شمار می رفت، اما سرعت و کارایی لازم برای پاسخگویی به نیازهای روبه رشد پستی، کشاورزی و مسافربری را نداشت. در چنین بستری، ایده ی تأسیس یک فرودگاه در جهرم، بیش از یک طرح عمرانی، به یک ضرورت راهبردی بدل شد.

این ایده نه تنها برای تسهیل ارتباط مردم جهرم با پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ بود، بلکه برای رونق بخشیدن به فعالیت های اقتصادی منطقه، به ویژه در حوزه ی کشاورزی (مانند سم پاشی هوایی و انتقال سریع محصولات) و همچنین فراهم آوردن بستری برای پروازهای پستی، اهمیتی حیاتی داشت. دیدگاه های اولیه ی شکل گیری فرودگاه جهرم، برخاسته از درک عمیق مسئولان وقت و نخبگان محلی از ظرفیت های منطقه ای و ضرورت پیوند جهرم با شبکه ی ملی حمل ونقل هوایی بود.

در قیاس با وضعیت حمل ونقل هوایی آن دوره در سایر نقاط ایران، که عمدتاً بر روی چند شهر بزرگ متمرکز بود، طرح تأسیس فرودگاهی در جهرم نشان از نگاهی آینده نگرانه به توسعه ی متوازن منطقه ای داشت. این اقدام، زمینه ساز ورود جهرم به عصر جدیدی از ارتباطات شد و نویدبخش آینده ای پرفراز و نشیب برای این شهر در گستره ی وسیع آسمان بود.

عملیات بزرگ آغاز می شود: گام به گام تا تولد یک فرودگاه (1346-1348)

رؤیای فرودگاه جهرم، سرانجام در سال 1346 شمسی رنگ واقعیت به خود گرفت و عملیات اجرایی ساخت آن آغاز شد. این پروژه عظیم، نه تنها یک طرح عمرانی، بلکه یک چالش بزرگ مهندسی و لجستیکی در آن زمان محسوب می شد. تصور کنید در آن روزگار، آغاز ساخت یک فرودگاه با استانداردهای لازم، نیازمند بسیج منابع مالی قابل توجه، به کارگیری دانش فنی روز و تیمی از کارشناسان و کارگران ماهر بود. انتخاب محل مناسب، تسطیح اراضی وسیع و فراهم آوردن زیرساخت های اولیه، تنها بخشی از پیچیدگی های این مرحله بود.

تأمین نیروی انسانی متخصص، از مهندسان و معماران گرفته تا کارگران ساده، خود به تنهایی چالشی بزرگ به شمار می رفت. فراتر از آن، تهیه و انتقال مصالح و تجهیزات مورد نیاز، در شرایطی که امکانات حمل ونقل و زیرساخت های لجستیکی به گستردگی امروز نبود، دشواری ها را دوچندان می کرد. با این حال، اراده ای قوی پشت این پروژه قرار داشت و تمامی این موانع، با پشتکار و همت دست اندرکاران، یکی پس از دیگری برطرف می شدند تا پایه های این شریان حیاتی منطقه بنا نهاده شود.

طراحی اولیه فرودگاه، شامل باند پروازی، ساختمان ترمینال، برج مراقبت و دیگر تأسیسات ضروری، با هدف پاسخگویی به نیازهای هوانوردی آن دوره انجام گرفت. باند فرودگاه به گونه ای طراحی شد که بتواند هواپیماهای رایج در آن زمان را پذیرا باشد و ترمینال نیز فضایی مناسب برای مسافران و ارائه خدمات فرودگاهی فراهم می آورد. پس از دو سال تلاش بی وقفه، سرانجام در سال 1348، فرودگاه جهرم رسماً افتتاح شد. این رویداد، نه تنها یک خبر مسرت بخش برای مردم جهرم و استان فارس بود، بلکه نشانه ای از عزم کشور برای گسترش زیرساخت های حیاتی در مناطق مختلف به شمار می رفت.

در سال 1348، فرودگاه جهرم به عنوان دومین فرودگاه استان فارس پس از شیراز، رسماً آغاز به کار کرد و جهرم را به شبکه ی حمل ونقل هوایی کشور پیوند داد.

مراسم افتتاح فرودگاه، با حضور مقامات کشوری و لشکری و استقبال پرشور مردم محلی برگزار شد. این واقعه، بازتاب گسترده ای در منطقه داشت و امیدهای فراوانی را برای توسعه ی اقتصادی و اجتماعی جهرم در دل مردم روشن کرد. از آن پس، فرودگاه جهرم نه تنها به یک مرکز حمل ونقل، بلکه به نمادی از پیشرفت و بالندگی در جنوب کشور تبدیل شد.

سال های پرواز و خدمت: فرودگاه جهرم در آستانه انقلاب 1357

با آغاز به کار فرودگاه جهرم در سال 1348، دورانی تازه در تاریخ این شهر آغاز شد. آسمان جهرم که پیش از این تنها محل عبور پرندگان بود، اکنون پذیرای هواپیماهایی شد که پروازهای پستی، کشاورزی و مسافربری را به ارمغان می آوردند. این پروازها، فراتر از یک وسیله ی حمل ونقل، پلی بودند برای ارتباط جهرم با دنیای بیرون، تسریع در مبادلات و تسهیل زندگی مردم. تصور کنید کشاورزانی که با استفاده از هواپیماهای سم پاش، به راحتی مزارع وسیع خود را مدیریت می کردند یا افرادی که برای نخستین بار طعم پرواز با هواپیماهای کوچکی مانند «بونانزا» را تجربه می کردند، که می توانستند تا هشت مسافر را جابجا کنند و نقش ایرتاکسی را ایفا می نمودند.

یکی از درخشان ترین فصول در تاریخ اولیه ی فرودگاه جهرم، نقش انسان دوستانه ی آن در عملیات کمک رسانی به زلزله زدگان قیر و کارزین بود. این فاجعه طبیعی، ابعاد گسترده ای از ویرانی را به بار آورده بود و دسترسی زمینی به مناطق آسیب دیده با چالش های فراوانی همراه بود. در این میان، فرودگاه جهرم به پایگاهی حیاتی برای ارسال کمک های اولیه، داروها، غذا و نیروی امدادی تبدیل شد. هواپیماها بی وقفه در حال نشست و برخاست بودند و هر پرواز، امید تازه ای را برای نجات و یاری به هموطنان رنج دیده به ارمغان می آورد. این تجربه، نشان داد که فرودگاه جهرم نه تنها یک زیرساخت اقتصادی، بلکه یک شریان حیاتی برای کمک رسانی در بحران ها نیز هست.

حضور یک فرودگاه فعال در جهرم، تأثیرات عمیقی بر رونق اقتصادی و ارتباطی منطقه داشت. کسب وکارها از امکان ارسال سریع تر محصولات بهره مند می شدند و رفت وآمد مسافران و تجار تسهیل می شد. این اتفاق، به تدریج جهرم را به کانون توجه سرمایه گذاران و توسعه گران تبدیل کرد و شهر را در مسیر شکوفایی قرار داد. فرودگاه در این سال ها، به قلب تپنده ی منطقه تبدیل شده بود که نه تنها با پروازهایش، بلکه با خدماتی که ارائه می داد، زندگی و رونق را به ارمغان می آورد.

از بحران تا بازسازی: روایت فرودگاه جهرم در دوران پس از انقلاب و جنگ

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فرودگاه جهرم نیز همچون بسیاری از زیرساخت های کشور، وارد دوران جدیدی شد. با آغاز جنگ تحمیلی ایران و عراق در سال ۱۳۵۹، نقش این فرودگاه دگرگون شد و از یک مرکز حمل ونقل مسافربری و باری، به یک پایگاه استراتژیک نظامی تبدیل گشت. با توجه به موقعیت نسبتاً امن جهرم و دور بودن آن از خط مقدم جبهه، فرودگاه این شهر به عنوان پارکینگ و پناهگاهی امن برای هواپیماهای ترابری سنگین C-130 مورد استفاده قرار گرفت. این هواپیماها، که نقشی کلیدی در جابجایی نیروها، تجهیزات و کمک های پشتیبانی به جبهه ها داشتند، برای در امان ماندن از حملات هوایی دشمن بعثی، در فرودگاه جهرم مستقر می شدند.

این کاربری استراتژیک، اهمیت فرودگاه جهرم را در سال های دفاع مقدس دوچندان کرد. در آن روزهای پرفراز و نشیب، هر پرواز C-130 از جهرم، حامل پیامی از پایداری و مقاومت بود و نشان از نقش بی بدیل این فرودگاه در پشتیبانی از جبهه های نبرد داشت. با پایان جنگ و آغاز دوران بازسازی، فرودگاه جهرم نیز رفته رفته به کاربری اصلی خود بازگشت، اما این بازگشت بی فراز و نشیب نبود.

در سال های پس از جنگ، پروازهای مسافربری فرودگاه جهرم چندین دوره توقف و از سرگیری را تجربه کرد. از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸، پروازهای هفتگی به مقصد تهران برقرار بود که ابتدا یک پرواز در هفته و سپس به دو پرواز افزایش یافت. این پروازها، ارتباط مجدد مردم جهرم با پایتخت را برقرار کرد و در توسعه ی اقتصادی منطقه نقش مؤثری ایفا نمود. با این حال، پس از این دوره، پروازها مجدداً متوقف شد.

دوباره در سال های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲، شرکت هواپیمایی نفت اقدام به برقراری پروازهای تهران-جهرم و بالعکس نمود که این دوره ی فعالیت نیز پس از مدتی به پایان رسید. این فراز و نشیب ها، عمدتاً تحت تأثیر عوامل اقتصادی، میزان تقاضا و سیاست های شرکت های هواپیمایی بود. با وجود این وقفه ها، اراده برای فعال نگاه داشتن فرودگاه جهرم هرگز از بین نرفت و تلاش ها برای احیای آن به طور مستمر ادامه داشت. این استمرار و پایداری، نشان از اهمیت حیاتی این فرودگاه برای مردم و مسئولان جهرم دارد.

فرودگاه امروز: پرواز به سوی آینده

با عبور از سال های پرفراز و نشیب، فرودگاه جهرم امروزه به نقطه ی باثباتی در کارنامه ی خود دست یافته است. از سال ۱۳۹۶، این فرودگاه شاهد برقراری پروازهای منظم و مستمر به مقاصد مهم داخلی بوده است. در حال حاضر، هفته ای چهار پرواز از این فرودگاه به مقصد تهران انجام می شود که ارتباطی پایدار و حیاتی را میان جهرم و پایتخت برقرار ساخته است. علاوه بر تهران، یک پرواز هفتگی به مقصد مشهد و ماهی دو پرواز نیز به مقصد چابهار انجام می شود که این فرودگاه را به مرکزی برای دسترسی به شهرهای مهم کشور تبدیل کرده است.

شرکت های هواپیمایی فعال در این فرودگاه، ایران ایر (هما) و پارس ایر هستند که با ارائه ی خدمات مطمئن، سهم مهمی در این پروازها ایفا می کنند. فعال بودن این مسیرها، نه تنها نیازهای مسافران را برطرف می کند، بلکه بستر مناسبی را برای توسعه ی گردشگری و تجارت در منطقه فراهم آورده است.

یکی از مهم ترین تحولات اخیر در تاریخ فرودگاه جهرم، شناخته شدن آن به عنوان یک مرز هوایی بین المللی است. در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰، بنا بر اعلام سازمان هواپیمایی کشوری، این فرودگاه به طور رسمی به عنوان مرز هوایی شناخته شد. این رخداد، نقطه عطفی بزرگ برای فرودگاه جهرم محسوب می شود و دروازه های جدیدی را به روی پروازهای بین المللی گشوده است. تبدیل شدن به مرز هوایی، به این معناست که فرودگاه جهرم اکنون می تواند به طور مستقیم پروازهای بین المللی را پذیرش کرده و به هاب مهمی در منطقه تبدیل شود.

در راستای همین هدف و با توجه به پتانسیل های منطقه، تلاش های مستمری برای برقراری پرواز مستقیم از فرودگاه جهرم به نجف در کشور عراق در حال انجام است. این پروازها، می تواند تسهیلات ویژه ای را برای زائران و مسافران عتبات عالیات فراهم آورد و همچنین، زمینه ساز توسعه ی روابط اقتصادی و فرهنگی با کشورهای همسایه شود. چشم انداز آینده ی فرودگاه جهرم، بسیار امیدوارکننده به نظر می رسد؛ با توجه به این تحولات، می توان انتظار داشت که این فرودگاه در آینده ای نزدیک، شاهد افزایش تعداد مقاصد داخلی و بین المللی باشد و نقش خود را به عنوان یک شریان حیاتی در توسعه ی منطقه ای و ملی پررنگ تر کند.

فرودگاه جهرم: نگین زیرساختی منطقه فارس

فرودگاه بین المللی شهدای جهرم، با موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد خود در فاصله حدود ۳ کیلومتری شمال شهر جهرم، نه تنها یک نقطه اتصال هوایی، بلکه یک عنصر کلیدی در اکوسیستم اقتصادی و آموزشی منطقه فارس است. قرار گرفتن این فرودگاه در مجاورت مجموعه های مهمی همچون دانشگاه آزاد اسلامی جهرم، مجتمع گردشگری و اقامتی پردیس جهرم، منطقه ویژه اقتصادی و بندر خشک و گمرک، اهمیت استراتژیک آن را دوچندان می کند. این نزدیکی به مراکز علمی، تفریحی و تجاری، بستری بی نظیر برای جذب سرمایه گذاری، تسهیل تجارت و رونق گردشگری فراهم آورده است.

از نظر زیرساختی، فرودگاه جهرم به خوبی تجهیز شده تا بتواند نیازهای هوانوردی را پاسخ دهد. طول باند اصلی این فرودگاه ۲۴۰۸ متر است و با آسفالت پوشانده شده است، که امکان نشست و برخاست انواع هواپیماهای مسافربری رایج را فراهم می آورد. علاوه بر باند، فرودگاه مجهز به سیستم های ناوبری پیشرفته است که پروازهای ایمن و دقیق را حتی در شرایط جوی نامساعد تضمین می کند. ترمینال فرودگاه نیز امکانات لازم برای آسایش مسافران، از جمله سالن انتظار، باجه های خدمات مسافری و فضاهای جانبی را داراست.

وجود چنین زیرساخت هایی، تأثیرات عمیقی بر توسعه ی اقتصادی و اجتماعی منطقه دارد. فرودگاه به عنوان یک کاتالیزور، به جذب سرمایه گذاران جدید کمک می کند، چرا که دسترسی سریع هوایی، یکی از عوامل مهم در تصمیم گیری های تجاری است. همچنین، تسهیل حمل ونقل گردشگران، باعث رونق صنعت توریسم محلی و ایجاد فرصت های شغلی جدید می شود. فرودگاه جهرم، با ایفای این نقش های متعدد، به یک موتور محرک برای رشد و توسعه ی پایدار در استان فارس تبدیل شده است و انتظار می رود در آینده نیز سهم قابل توجهی در بالندگی این منطقه داشته باشد.

طول باند فرودگاه جهرم ۲۴۰۸ متر است که امکان پذیرش هواپیماهای مسافربری با ظرفیت های مختلف را فراهم می آورد و آن را به یک فرودگاه کارآمد تبدیل می کند.

نتیجه گیری

فرودگاه بین المللی شهدای جهرم، با ریشه هایی که به سال ۱۳۴۸ بازمی گردد، بیش از نیم قرن است که به عنوان یکی از مهم ترین شریان های حیاتی و نمادهای توسعه در استان فارس می درخشد. این فرودگاه، از ایده های نخستین برای ایجاد ارتباطات هوایی، تا سال های پرافتخار دوران جنگ و تبدیل شدن به پناهگاهی امن برای هواپیماهای استراتژیک، و در نهایت رسیدن به جایگاه یک مرز هوایی بین المللی، داستانی از تلاش و پیشرفت را روایت می کند.

نقش بی بدیل فرودگاه جهرم در تسهیل حمل ونقل پستی، کشاورزی و مسافربری در دهه های ابتدایی، و همچنین یاری رسانی در عملیات های انسان دوستانه مانند زلزله ی قیر و کارزین، گواهی بر اهمیت آن در خدمت رسانی به مردم است. با وجود فراز و نشیب های فراوان در برقراری پروازهای مسافربری در طول سالیان متمادی، اراده برای فعال نگاه داشتن این فرودگاه هرگز از بین نرفته است.

امروزه، با پروازهای منظم به مقاصد کلیدی داخلی و تلاش برای برقراری پروازهای بین المللی، فرودگاه جهرم نه تنها به یک پل ارتباطی حیاتی برای مردم منطقه تبدیل شده، بلکه با موقعیت استراتژیک خود در نزدیکی مراکز دانشگاهی، گردشگری و اقتصادی، نقش مهمی در جذب سرمایه گذاری و توسعه ی پایدار ایفا می کند. تاریخچه و تأسیس فرودگاه بین المللی جهرم، فصلی درخشان در کارنامه ی این شهر و استان فارس است که با نگاهی به آینده، نویدبخش رشد و شکوفایی هرچه بیشتر در سالیان آتی خواهد بود.